Leworęczni naprawdę są zdolniejsi?
W sobotę obchodziliśmy Międzynarodowy Dzień Leworęcznych, ustanowiony z inicjatywy Brytyjczyków od 1992 r. Według naukowców leworęczność związana jest m.in. z uzdolnieniami matematycznymi, muzycznymi i plastycznymi, ale też daje większe szanse powodzenia w walce.
Przeprowadzona kilka lat temu przez francuskich naukowców analiza rysunków dłoni umieszczanych przez twórców jaskiniowych malowideł potwierdziła podobny do dzisiejszego odsetek leworęcznych w paleolitycznych społecznościach łowców i zbieraczy.
Według archeologów jaskiniowi artyści nigdy nie rysowali konturów dłoni "z pamięci" - zawsze jedna z dłoni służyła za model. Z 507 odbić ludzkich dłoni, pochodzących z 26 najsłynniejszych jaskiń, 23 proc. przedstawia dłonie prawe, więc - jak wskazują naukowcy - zostały wykonane przez leworęcznych.
We współczesnych kulturach mimo znacznych różnic - wahających się od 3 do 30 proc. - do czasów obecnych przetrwał podobny odsetek leworęcznych. W polskim społeczeństwie jest ich ok. 8 proc.
Przewaga prawej półkuli nad lewą
Leworęczność lub praworęczność odzwierciedla dominację jednej z dwóch półkul ludzkiego mózgu. Podczas gdy u osób praworęcznych dominuje lewa półkula mózgu, u leworęcznych lepiej rozwinięta jest półkula prawa. Objawia się to nie tylko preferencyjnym używaniem lewej ręki, ale też całej lewej strony ciała (w tym ucha, nogi i stopy, czy oka).
Prawa półkula odgrywa istotną rolę w percepcji przestrzennej, rozpoznawaniu wzorów, prawidłowości kształtów. Wpływa na pamięć, wyobraźnię, wrażliwość na piękno i ma związek z występowaniem wielu zdolności twórczych. Lewa półkula natomiast odpowiada za zdolności w zakresie mowy i języka, logikę, zdolności matematyczne, techniczne i naukowe.
Prawdopodobieństwo leworęczności większe u homoseksualistów
Naukowcy z Uniwersytetu w Oksfordzie, prowadząc badania wśród par dyslektycznego rodzeństwa, po raz pierwszy zidentyfikowali gen odpowiadający za dominację prawej półkuli mózgu u danej osoby, a przez to wpływający na jej predyspozycje do leworęczności. Nosi on nazwę LRRTM1 i koduje białko zaliczane do tzw. przezbłonowych receptorów bogatych w leucynę. Aktywna kopia tego genu jest dziedziczona po ojcu.
Dotychczasowe badania dowiodły, że prawdopodobieństwo leworęczności jest o 39 proc. większe wśród gejów i lesbijek niż u osób heteroseksualnych. Badania przeprowadzone przez brytyjskich naukowców z Charing Cross Hospital w Londynie na grupie ponad 500 transseksualnych osób wykazały z kolei, że większość z nich jest lewo- albo oburęczna.
Korzyści płynące z leworęczności
Różnice między osobami preferującymi prawą lub lewą rękę wykazały też badania mózgu - kobiety i leworęczni mężczyźni mają większe - niż praworęczni mężczyźni - ciało modzelowate (ciało modzelowate to najsilniej rozwinięte spoidło mózgu, przekazujące informacje pomiędzy prawą i lewą półkulą mózgu).
Jak wskazują naukowcy, między osobami lewo- i praworęcznymi występują też znaczące różnice dotyczące m.in. podatności na choroby, takie jak schizofrenia, padaczka, problemy z układem odporności, stany zapalne jelit czy rak piersi.
Naukowcy sądzą też, że osoby o sprawniejszej lewej ręce mają większą szansę na przetrwanie w walce. Tezę tę zdaje się potwierdzać fakt, że wielu leworęcznych robi kariery bokserskie czy w szermierce. Uważa się też, że praworęczni zawodnicy okazują się mniej sprawni w starciu z leworęcznymi.
Z kolei według cytowanej przez portal leworecznosc.pl prof. Marty Bogdanowicz z Instytutu Psychologii Uniwersytetu Gdańskiego, osoby leworęczne mają spore zdolności plastyczne i muzyczne, ponieważ w dominującej u leworęcznych prawej półkuli mózgu znajdują się ośrodki słuchu muzycznego i uzdolnień plastycznych.
Znani leworęczni
Leworęcznymi było wielu znanych artystów, uczonych i polityków. Leworęczni muzycy to m.in. Ludwig van Beethoven, Niccolo Paganini, Robert Schumann, Natalie Cole, Jimmy Hendrix, Paul McCartney, Ringo Starr, Bob Dylan, jazzman Wynton Marsalis, Robert Plant i Sting. Krzysztof Penderecki, prowadząc orkiestrę, trzyma batutę w lewej ręce. Z kolei wśród słynnych leworęcznych malarzy są Leonardo da Vinci, Michał Anioł Buonarotti, Rafael Santi, Anton van Dyck, Hans Holbein, Henri de Toulouse-Lautrec i Pablo Picasso.
Leworęczni pisarze i poeci to m.in. Hans Christian Andersen, Wolfgang Goethe, Heinrich Heine, Mark Twain i Włodzimierz Majakowski, leworęczni aktorzy - Marilyn Monroe, Greta Garbo, Charlie Chaplin, Judy Garland, Robert de Niro, Angelina Jolie, Robert Redford, Tom Criuse i Nicole Kidman.
Wybitni leworęczni uczeni to Albert Einstein, fizjolog Iwan P. Pawłow i filozof Fryderyk Nietzsche oraz teolog, filozof i muzykolog, laureat Pokojowej Nagrody Nobla Albert Schweitzer. Wśród znanych wodzów i polityków leworęczni to m.in.: Aleksander Wielki, Juliusz Cezar, Napoleon Bonaparte, Joanna d'Arc i Winston Churchill. Leworęcznych było też wielu prezydentów USA: Benjamin Franklin, Harry S. Truman, Gerald Ford (który wprowadził wiele usprawnień dla leworęcznych w Białym Domu), Jimmy Carter, Ronald Reagan, George Bush senior, Bill Clinton i Barack Obama.
Leworęczni sportowcy to m.in. tenisistki Martina Navratilova, John McEnroe i Monika Seles.
Leworęczność nie jest zjawiskiem typowym wyłącznie dla człowieka - preferencję do posługiwania się lewą ręką wykazuje np. co trzeci szympans.
