Naszyjnik z zęba jelenia czekał w jaskini 20 tys. lat. Wiadomo, kto go nosił

Za sprawą antropologów Instytutu Maxa Plancka naszyjnik z zęba jelenia znaleziony w 2019 roku w Denisowej Jaskini, czyli słynnej jaskini krasowej w Ałtaju na Syberii, która była zamieszkana już 125 tys. lat temu i okazała się źródłem cennych artefaktów i szczątków ludzkich, zaczął opowiadać historię osoby, która go nosiła. Naukowcy opracowali nową metodę badania starożytnych artefaktów pod kątem środowiskowego DNA (tzw. eDNA) i wykorzystali ją do analizy wspomnianej biżuterii.

To tzw. pralka dla starożytnych artefaktów, jak sami nazywają swoją metodę badacze, a mowa o urządzeniu, w którym znaleziska są poddawane działaniu specjalnej podgrzanej do 90°C mikstury chemikaliów, penetrującej porowaty materiał, jak zęby czy kości i wypłukującej fragmenty DNA ukryte w środku. Po latach testów badacze są w stanie wydobyć z tych popłuczyn materiał genetyczny, pozostawiając cenne artefakty w nienaruszonym stanie.

Jak przekonują w swojej pracy, liczba chromosomów X sugeruje, że właścicielką naszyjnika była kobieta, która należała najpewniej do jednej z dwóch populacji żyjących na dalekim wschodzie Syberii 17 i 24 tys. lat temu - porównanie ze współczesnymi populacjami pokazuje, że jej materiał genetyczny najbardziej odpowiada rdzennym Amerykanom.

A jak to możliwe, że naszyjnik zawiera informacje DNA? Zdaniem naukowców podczas noszenia przez lata wchłaniał fragmenty potu, krwi, śliny czy skóry, stając się skarbnicą materiału genetycznego. I takich skarbnic mamy dużo więcej, bo za sprawą nowej metody możliwe będzie ponowne zbadanie wielu znalezionych wcześniej artefaktów wykonanych z zębów czy kości i pozyskanie informacji o naszych przodkach, które do tej pory się przed nami ukrywały.

Warto jeszcze dodać, że badania z zakresu środowiskowego DNA przeżywają w ostatnich latach prawdziwy rozkwit, bo naukowcy są coraz skuteczniejsi w zbieraniu i analizie śladów materiału genetycznego pozostawianego w otoczeniu (np. przedmiotach, w glebie czy powietrzu) przez niemal wszystkie żyjące istoty. W grudniu 2022 roku międzynarodowy zespół ekspertów z powodzeniem wykorzystał analizę eDNA do odszyfrowania najstarszego materiału genetycznego w historii, datowanego na 2 miliony lat.