Naukowcy odnaleźli zatopiony kontynent. Jest między Grenlandią a Kanadą

Kontynenty nieustannie przemieszczają się po powierzchni Ziemi. Bywa, że się dzielą, łączą, lub ulegają zatopieniu. To za sprawą płynnego płaszcza i zachodzących w nim procesów konwekcyjnych. Bezpośrednią konsekwencją tych ruchów są liczne trzęsienia ziemi, erupcje wulkanów i formowanie się gór. 

Możemy wyróżnić dwie podstawowe granice płyt. To strefa ryftu, gdzie płyty tektoniczne oddalają się od siebie i strefa subdukcji, gdzie cięższa płyta oceaniczna wchodzi pod cięższą płytę kontynentalną. Jedna z takich granic występuje pomiędzy Kanadą a Grenlandią. Utworzyła ona Cieśninę Davisa łączącą Morze Labradorskie i Zatokę Baffina. Ewolucja tektoniczna Cieśniny Davisa datowana jest na 33-61 milionów lat temu, czyli najstarszy okres ery kenozoicznej - paleogen. Wówczas uformowała się jedna szczególnie niezwykła cecha - grubszy niż zwykle (19-24 km) fragment skorupy kontynentalnej w oceanie.

Obecnie naukowcy uważają, że jest to nowo rozpoznany, niecałkowicie podzielony i zalany mikrokontynent położony u wybrzeży zachodniej Grenlandii: proto-mikrokontynent Cieśniny Davisa. Co prawda nie jest to poszukiwana przez wszystkich Atlantyda, nie znajdziemy też śladów innej zaginionej cywilizacji, ale właśnie to konkretne miejsce jest niezwykle ważne dla nauki i kluczowe dla dzisiejszych czasów. Wyjaśnia to dr Jordan Phethean z Uniwersytetu w Derby (Wielka Brytania), jeden ze współautorów badań.

- Dokładne zdefiniowanie zmian ruchu płyt w Morzu Labradorskim i Zatoce Baffina, na które wpływ czynników zewnętrzych jest mocno ograniczony sprawia, że obszar ten będzie idealnym naturalnym laboratorium do badań nad formowaniem się mikrokontynentów - opisuje naukowiec i dodaje: - Rozwój ryftów i formowanie się mikrokontynentów to zjawiska absolutnie ciągłe — z każdym trzęsieniem ziemi możemy zmierzać w kierunku kolejnego oddzielenia się mikrokontynentu. Celem naszej pracy jest zrozumienie ich formowania na tyle dobrze, aby móc przewidzieć tę przyszłą ewolucję.

Wykorzystując mapy opracowane na podstawie danych grawitacyjnych i sejsmicznych naukowcy doszli do wniosku, że strefa ryftu między Kanadą a Grenlandią utworzyła się około 118 mln lat temu, w dolnej kredzie. Rozszerzanie się dna w Morzy Labradorskim i Zatoce Baffina rozpoczęło się 61 mln lat temu i ustało około 33 mln lat temu, gdy Grenlandia zderzyła się z Wyspą Ellesmere’a, po czym największa wyspa na świecie dołączyła do płyty północnoamerykańskiej (tak, dzisiaj pod względem politycznym Grenlandia należy do Europy, jako autonomiczne terytorium zależne Danii. Pod względem fizycznogeograficznym przynależy do Ameryki Północnej).

Proto-mikrokontynent Cieśniny Davisa ma grubość 19-24 km i otoczony jest pasmami cieńszych (15-17 km) skał, które oddzielają go od lądowej Grenlandii i Wyspy Baffina.  

Naukowcy chcą wykorzystać badania do poznania innych mikrokontynentów takich jak Jan Mayen położony na północny wschód od Islandii, Wzgórza Wschodniego Tasmana na południowy wschód od Tasmanii oraz wzgórza Gulden Draak Knoll u wybrzeży zachodniej Australii.

- Lepsza wiedza na temat tego, jak te mikrokontynenty się tworzą, pozwala badaczom zrozumieć, jak działa tektonika płyt na Ziemi, co ma istotne konsekwencje dla łagodzenia zagrożeń związanych z tektoniką płyt i odkrywania nowych zasobów - podsumowuje dr Phethean zauważa.

Więcej informacji: Luke Longley et al, The Davis Strait proto-microcontinent: The role of plate tectonic reorganization in continental cleaving, Gondwana Research (2024). DOI: 10.1016/j.gr.2024.05.001

***

Co myślisz o pracy redakcji Geekweeka? Oceń nas! Twoje zdanie ma dla nas znaczenie.

***

Bądź na bieżąco i zostań jednym z 90 tys. obserwujących nasz fanpage - polub Geekweek na Facebooku i komentuj tam nasze artykuły!