Rak chroni przed Alzheimerem, a Alzheimer przed rakiem? Odkryli dziwną zależność

Nowotwory i choroba Alzheimera należą do najczęściej występujących schorzeń w krajach ze starzejącą się populacją, a jak pokazało przypadkowe odkrycie ośrodka psychiatrycznego z Nowego Jorku, jest też między nimi interesujący związek. W jednym z pierwszych badań epidemiologicznych na ten temat Jane Driver z Brigham and Women’s Hospital w Bostonie (USA) przez średnio 10 lat śledziła losy 1278 osób w wieku 65 lat i starszych, a opublikowane w 2012 roku wyniki pokazały, że osoby, które przeżyły raka, miały o 33 proc. mniejsze ryzyko rozwoju choroby Alzheimera w porównaniu do osób bez historii raka.

Chociaż wyniki były intrygujące, środowisko naukowe nawoływało do ostrożności, wskazując na potencjalne pułapki w analizowaniu chorób związanych z wiekiem. Jedną z nich był tzw. błąd przeżywalności: osoby z historią raka mogły po prostu nie dożywać wieku, w którym rozwija się choroba Alzheimera. Od tego czasu naukowcy na całym świecie analizowali tę zależność bardziej szczegółowo, dostarczając coraz bardziej przekonujących dowodów.  

W największym jak dotąd badaniu, którego wyniki właśnie poznajemy, badacze z Imperial College London przedstawili przekonujące dowody na mniejszą częstość występowania demencji po diagnozie raka. Przeanalizowali dane NHS dotyczące ponad trzech milionów osób w wieku 60 lat i starszych, śledząc je przez średnio 9,3 roku i szczególnie dbając o eliminację potencjalnych błędów. Wyniki pokazały, że osoby, które przeżyły raka, miały o 25 proc. mniejsze ryzyko rozwoju demencji związanej z wiekiem w porównaniu do osób bez historii raka (zależność zaobserwowano dla najczęstszych rodzajów nowotworów, jak rak prostaty, jelita grubego, płuc i piersi).

To jednak nie wszystko, bo jak się okazuje działa to w dwie strony, tzn. osoby z chorobą Alzheimera rzadziej chorują na raka. Zauważyła to już Jane Driver w badaniu z 2012 roku, a potwierdziły badania przeprowadzone we Włoszech i Korei Południowej. Wynika z nich, że pacjenci z chorobą Alzheimera mają o 37 proc. mniejsze prawdopodobieństwo zachorowania na nowotwory w porównaniu do osób bez demencji. I chociaż ponownie wyniki wzbudzają sceptycyzm - krytycy twierdzą, że osoby z demencją rzadziej poddawane są badaniom przesiewowym w kierunku raka z uwagi na ograniczone korzyści z terapii - naukowcy próbują zrozumieć biologię stojącą za tym zjawiskiem.

Niektórzy badacze sugerują, że leczenie raka samo w sobie może wpływać na ryzyko demencji, w ostatnich latach pojawiły się np. dowody, że zapalenie odgrywa centralną rolę w rozwoju choroby Alzheimera, więc możliwe jest, że chemioterapia tłumi go, chroniąc w ten sposób neurony. 

Elio Riboli idzie jednak krok dalej, bo jego zdaniem fakt, że zależność jest dwukierunkowa, sugeruje istnienie mechanizmów biologicznych, które w różny sposób wpływają na obie grupy chorób. Wyjaśnia, że analizując setki genów, zidentyfikował profil genetyczny, który przewiduje zwiększone ryzyko zachorowania na raka i odkrył, że profil ten jest powiązany z niższym ryzykiem demencji, a dużą rolę odgrywać mają tu czynniki wzrostu, czyli duża rodzina cząsteczek regulujących odnowę i wzrost tkanek.

Rozwikłanie tej zależności między rakiem a chorobami neurodegeneracyjnymi może pomóc w leczeniu tych powszechnych schorzeń czy zapobieganiu im, chociaż nie wydarzy się to w najbliższym czasie. Badacze wprost przyznają, że odkrycia te nie mają obecnie praktycznego zastosowania, chociaż "mogą stanowić odrobinę pocieszenia dla osób, które przeżyły raka - to świadomość, że coś może być dla nich łatwiejsze w przyszłości".

***

Bądź na bieżąco i zostań jednym z 88 tys. obserwujących nasz fanpage - polub Geekweek na Facebooku i komentuj tam nasze artykuły!