Rzadki alfabet z Afryki kluczem do poznania ewolucji pisma
Pierwsze pismo na świecie powstało ponad 5000 lat temu na terenie Bliskiego Wschodu. W kolejnych wiekach prymitywne formy pism pojawiały się w Chinach oraz w Ameryce Środkowej. Bez tego wynalazku ludzkości dzisiejszy świat na pewno nie wyglądałby tak samo. Antropolodzy na podstawie analizy rozwoju rzadkiego pisma z zachodniej Afryki doszli do interesujących wniosków na temat ewolucji jednego z najważniejszych wynalazków człowieka.
Na łamach czasopisma naukowego Current Anthropology badacze z Instytutu Nauk o Historii Człowieka im. Maxa Plancka w Jenie w Niemczech udowodnili, że pismo w drodze ewolucji bardzo szybko ulega minimalizacji celem efektywniejszego czytania i pisania.
Naukowcy przyjrzeli się manuskryptom zapisanym alfabetem Vai, który powstał w 1834 roku w Liberii. Został on stworzony przez ośmiu całkowicie niepiśmiennych mężczyzn. Do pisania używali zgniecionych jagód. Vai nie został nigdy skodyfikowany i ewoluował w swoim tempie.
Jak mówi nauczyciel tego alfabetu, Bai Lessor Sherman, pisma uczono zawsze w sposób nieformalny. Przekazuje ono informacje tak skutecznie, że używany jest nawet do przekazywania informacji o pandemii.
Okazało się, że wyizolowanie liberyjskiego pisma i niezakłócony sposób, w jakim się rozwijało, przyniosły cenne informacje. Naukowcy dowiedzieli się, jak szybko mogą postępować zmiany w alfabecie.
Do tej pory powszechnie funkcjonowała hipoteza, że alfabety ewoluowały od obrazków do abstrakcyjnych znaków. W przypadku alfabetu Vai okazało się, że pismo ewoluowało od formy złożonych rysunków do coraz prostszych.
Zespół naukowców przeanalizował manuskrypty zapisane w Vai. Stosując metody obliczeniowe do pomiaru złożoności wizualnej, odkryli, że poszczególne symbole stawały się coraz prostsze z każdym rokiem.
Podobny wzorzec obrazkowego upraszczania się pisma zaobserwowano także w przypadku starożytnych alfabetów. Pokazuje to, jak powszechnym we wszystkich systemach pisma jest zjawisko minimalizacji.
Podobne badania nad wsteczną analizą systemów pisma przeprowadzono na przykładzie języków używanych w Mali i Kamerunie. W odpowiedzi na badanie nigeryjski filozof Henry Ibekwe skomentował, że afrykańskie rdzenne systemy pisma pozostają ogromnym, niewykorzystanym źródłem informacji na temat semiotyki i symboliki alfabetów.
