Złoża węgla w Polsce. Ile go mamy i gdzie jest wydobycie?
Zasoby węgla w Polsce. Czarne złoto, czyli wydobywany węgiel to naturalne paliwo kopalne i surowiec nieodnawialny. Jakie zasoby węgla mamy w Polsce, gdzie się go wydobywa i na ile lat starczy nam węgla?
Spis treści:
Węgiel kamienny - co to?
Węgiel kamienny to skała osadowa, powstała w wyniku osadzania się szczątków roślin i innych materiałów organicznych w głębinach bez dostępu tlenu. Skała, jaką jest węgiel kamienny jest palna - stąd też jej wykorzystanie jako źródła energii. Na powstawanie węgla kamiennego nakłada się kilka czynników. Są nimi:
- czynniki geologiczne
- czynniki biochemiczne
- czynniki geochemiczne
- czynniki biologiczne
Powstawanie węgla kamiennego z uwagi na złożoność procesu i konieczność wystąpienia odpowiednich warunków w wielu czynnikach sprawia, że trwa to bardzo długo. Szacuje się, że obecne pokłady węgla kamiennego na świecie powstały między 360 a 28 milionami lat przed naszą erą, sam proces tworzenia surowca energetycznego miał trwać 60 milionów lat.
Od kiedy w Polsce wydobywamy węgiel kamienny?
Historia węgla kamiennego w Polsce ma na koncie kilka wieków i jest o wiele dłuższa, niż wydobycie ropy naftowej w naszym kraju. Szacuje się, że pierwsze kopalnie węgla kamiennego założone w granicach naszego obecnego terytorium pochodzą z XVII wieku. To właśnie wtedy rozpoczęto wydobywanie węgla kamiennego na Górnym Śląsku w kopalni odkrywkowej w Murckach (obecnie dzielnica Katowic).
Podobnie było za granicami Polski - w Anglii pierwsze kopalnie węgla również powstały w okolicach XVII wieku. Mowa jednak o kopalniach odkrywkowych, czyli o łatwiejszym sposobie na wydobycie węgla. Kopalnie podziemne zaczęły powstawać w Polsce i innych miejscach Europy później, bo w XVIII wieku. Obecnie najgłębsza kopalnia węgla w Polsce to Budryk w Ornontowicach na Śląsku. Ma głębokość wynoszącą prawie 1,3 kilometra.
Gdzie są złoża węgla kamiennego w Polsce i ile go mamy?
Na koniec 2021 roku podsumowano, że na terenie Polski znajduje się niemal 65 miliardów ton węgla kamiennego. Zdaniem geologów, są to zasoby bilansowe czyli takie, które można zagospodarować. Jeżeli chodzi o zagspodarowane złoża węgla kamiennego w Polsce to wynoszą one 28 miliardów ton.
Ciekawa jest kwestia dotycząca tego, na ile Polsce wystarczy węgla kamiennego pochodzącego z własnego wydobycia. Zdaniem Polskiego Instytutu Geologicznego, biorąc pod uwagę całość zasobów, wystarczyłyby one w naszym kraju na 1000 lat. Jest jednak pewien warunek - chodzi oczywiście o opłacalność wydobycia. Część złóż znajduje się na tyle głęboko, że trudności i koszty wynikające z eksploatacji przewyższają potencjalny zysk. Patrząc realnie, zasoby węgla kamiennego w Polsce wystarczą na od 40 do 50 lat.
Gdzie jest węgiel kamienny w Polsce? Największe skupiska tego surowca znaleźć można na południu kraju. Wyszczególnia się kilka obszarów, w tym Lubelskie Zagłębie Węglowe, Górnośląskie Zagłębie Węglowe (m.in. Górnośląski Okręg Przemysłowy) i Dolny Śląsk - m.in. w okolicach Wałbrzycha.
Gdzie wydobywa się węgiel brunatny w Polsce?
Węgiel brunatny różni się od kamiennego. Zawiera w sobie od 62% do 75% czystego węgla. Powstał ze szczątków roślin w erze kenozoicznej. Występuje w dwóch rodzajach, które różnią się m.in. sposobem wydobycia. Kopalnie odkrywkowe węgla brunatnego dostarczają odmianę miękką, natomiast kopalnie podziemne twardą.
Złoża węgla brunatnego w Polsce wynoszą około 23 miliardy ton. Są znacznie mniejsze niż w przypadku węgla kamiennego i zgodnie z obecnym zapotrzebowaniem wystarczą na okres do 20 lat - o ile nie powstaną nowe kopalnie w innych miejscach wydobycia. Jeżeli chodzi o zasoby zagospodarowane tego węgla w Polsce to wynoszą około 1 miliarda ton.
Wydobycie węgla brunatnego w Polsce ma miejsce w czterech obszarach - bełchatowskim, lubuskim, turoszowskim i konińsko-adamowskim. Ewentualne poszerzenie wydobycia może być niemożliwe. W ostatnich latach próbowano rozpocząć proces budowania nowych kopalń odkrywkowych, jednak spotkało się to z dużym sprzeciwem wielu instytucji. Tego rodzaju kopalnie stanowią poważną ingerencję w środowisko naturalne, prowadząc tym samym do jego degradacji.
Dlaczego na węgiel mówi się czarne złoto?
Zestawienie złota i węgla może wydawać się niezrozumiałe, jednak geneza ma sporo sensu. Chodzi bowiem o wartość, jaką państwa przez długie dekady przypisywały temu surowcowi energetycznemu. Był (i w wielu przypadkach nadal jest) motorem napędowym gospodarek przemysłowych. Pozwalał na dostarczanie energii, jak również na handel. Dlaczego zatem węgiel nazywa się czarnym złotem?
Ponieważ generował zysk - ceniony przez światowe gospodarki był w niektórych sytuacjach równie istotny, co drogocenny kruszec wykorzystywany np. w jubilerstwie. A kolor, cóż - w tym wypadku chyba nie trzeba tego tłumaczyć.
