Stacja Mir - dwadzieścia lat od deorbitalizacji
Minęło 20 lat od deorbitacji stacji Mir. Ten kompleks orbitalny był ważny dla rozwoju astronautyki, a efekty prac na Mirze są wykorzystywane do dziś, m.in. na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.
Stacja Mir była jednym z ostatnich osiągnięć radzieckiej astronautyki. Jej pierwszy moduł (o nazwie Mir) znalazł się na orbicie 19 lutego 1986 roku. Ostatni (Priroda) dołączył do tego kompleksu orbitalnego pod koniec kwietnia 1996 roku - już po upadku ZSRR.
Przez piętnaście lat orbitalnego istnienia stację Mir odwiedziło 104 astronautów i kosmonautów z 12 różnych krajów. Ponadto w latach 90. XX wieku realizowano program Shuttle-Mir, który pozwolił amerykańskim astronautom na długotrwałe misje na pokładzie stacji. Był to pierwszy “eksperymentalny" etap ku Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS), której budowa zaczęła się w listopadzie 1998 roku.
Stacja Mir była także związana z nieoczekiwanymi wydarzeniami, które wyraźnie pokazują, że loty załogowe wciąż nie są “rutynowe" i “całkowicie bezpieczne". Pojazd Sojuz TM-17 zderzył się z modułem Kristall w styczniu 1994 roku. Trzy lata później, 23 lutego 1997 roku, doszło do poważnego pożaru na pokładzie stacji. Kilka miesięcy później, we wrześniu 1997 roku, bezzałogowy pojazd Progress M-34 uderzył w moduł Spektr podczas próby dokowania. Te wszystkie wydarzenia miały bezpośredni wpływ na ludzi przebywających na stacji Mir.
Koniec istnienia stacji Mir był dość nieoczekiwany: najpierw Rosjanie zapowiadali, że stacja zostanie zdeorbitowana rok po zakończeniu programu Shuttle-Mir. Wtedy to zakładano, że rolę stacji Mir szybko przejmie nowo budowana ISS, jednak wskutek opóźnień w dostarczeniu nowego modułu do ISS (Zwiezda), zadecydowano o przedłużeniu obecności stacji Mir na orbicie. Co ciekawe, w tym momencie pojawiła się prywatna firma o nazwie MirCorp, która chciała kupić stację Mir. Firma wykorzystała zebrane fundusze do przeprowadzenia misji załogowej Sojuz TM-30, której celem było przygotowanie stacji Mir do dalszego działania na orbicie. Niestety, z wielu względów ostatecznie nie udało się utrzymać stacji Mir na orbicie - deorbitacja nastąpiła 23 marca 2001 roku.
Dziesięć lat po deorbitacji pierwszej dużej orbitalnej stacji kosmicznej widać wyraźnie, że dorobek Mira pozwolił na budowę i działania na pokładzie jeszcze większej ISS - która jeszcze przez wiele lat będzie krążyć dookoła Ziemi.
W 2021 roku budowę swojej stacji orbitalnej rozpoczną Chiny. Ta stacja bazuje także na zdobyczach programu stacji Mir.
Krzysztof Kanawka
