Niezwykłe znalezisko w Chrzanowie. Odkryto obiekt sprzed 600 lat

Eksperci ustalili nowe fakty na temat tajemniczej budowli, która kryje się pod ziemią na terenie Chrzanowa. Badania przy ul. Mickiewicza, w miejscu, gdzie niegdyś stał XVIII-wieczny Dwór Ossolińskich, są prowadzone od 2017 roku. Wykopaliska archeologiczne już kilkukrotnie przyniosły ciekawe odkrycia w tym miejscu.

Niegdysiejsza nazwa ulicy - Zamkowa, oraz ukształtowanie terenu skłaniały badaczy do wnioskowania, że niegdyś mieściła się tu jeszcze jedna, potężniejsza budowla. Mieli rację. Niedawno w ustaleniu dodatkowych szczegółów na ten temat pomógł im georadar.

Specjaliści oprócz klasycznych badań, sięgnęli także po georadar. Pomiary takim urządzeniem są całkowicie bezinwazyjne, a pomagają zgłębić wiedzę o tym, co kryje się pod ziemią. Dzięki georadarowi archeolodzy mogą między innymi określić położenie dawnych miejsc pochówku, palenisk i krypt, urządzenie pomaga też zebrać dane na temat geometrii starej zabudowy, ułatwia oględziny murów i ścian oraz pozwalana na ustalanie ciągu podziemnych korytarzy.

Dzięki poszerzeniu poszukiwań o taką metodę badawczą również w Chrzanowie dokonano nowych, fascynujących odkryć. Na planie, który przygotowano dzięki badaniom z wykorzystaniem georadaru, odkryto coś wyjątkowego. Jak podkreśla dyrektor Muzeum w Chrzanowie Kamil Bogusz, oczom badaczy ukazał się obrys murów, są zaznaczone piwnice, poznano kubaturę i kształt założenia. Budowla zaskoczyła ekspertów swoją wielkością - okazała się być potężniejsza, niż się spodziewano.

- Zdecydowałem o wykonaniu badań nieinwazyjnych za pomocą georadaru (...) Muzeum wówczas weszło we współpracę z Instytutem Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk i takie badania przeprowadzono - wykonał je wybitny i zasłużony dla nauki p. Tomasz Herbich. Wówczas wykonano łącznie 102 profile georadarowe, których wyniki przedstawiono w postaci map georadarowych, wykonanych dla głębokości od 0,5 m do 2 m (co 0,2 m) - tłumaczy w rozmowie z GeekWeekiem dyrektor Muzeum w Chrzanowie.

Nasz rozmówca podkreślił, że obiekt można dziś klasyfikować jako kurię. Bogusz przekazał nam też nieco więcej detali na temat odkryć.

- "Curia", czyli możnowładczy dwór obronny, znajdował się na zachód od Rynku i został wzniesiony w najwyższym punkcie wzgórza. Dzięki wykopaliskom prowadzonym przez Muzeum można powiedzieć, że była to potężna budowla kamienna (ok. 20 m x 30 m) z niezwykle grubymi murami (ponad 2 m) i przyporami. Zapewne posiadała przynajmniej dwie kondygnacje. Podobne dwory istniały lub istnieją np. w Dzikowie lub w Działoszynie - wyjaśnił w rozmowie z GeekWeekiem dyrektor Muzeum w Chrzanowie, Kamil Bogusz.

W XVII wieku budowla miała nosić miano "Zamku Chrzanowskiego". Jak dodaje Kamil Bogusz, takie niegdysiejsze nazewnictwo mocno dziś rozbudza wyobraźnię. Jakie wnioski badacze otrzymali po pierwszej analizie georadarem?

- Po pierwsze wyraźnie widać obrys curii do głębokości 1,40 m, natomiast niżej (do 2 m) fragmenty północnej części budynku. Widać wyraźnie sklepione piwnice (odkryte podczas wcześniejszym sondażowych badań archeologicznych). Natomiast okazało się, że po stronie południowej za ścianą odkrytą (fragmentarycznie odsłoniętą w latach 2021-2022) znajduje się kolejna linia struktury, która łączy się z południowo-wschodnim narożnikiem - opowiada dyrektor.

Bogusz wspomina, że budowla jest zaznaczona na starych mapach, które można znaleźć w Palazzo Vecchio we Florencji. Wyróżniono na nich trzy warowne obiekty pomiędzy Oświęcimem a Krakowem.

- Dwór obronny w Chrzanowie od II poł. XVII w. był nazywany "Zamkiem Chrzanowskim", jednak już wcześniej posiadał ewidentne cechy obronne. Potwierdza to również niezwykły dokument kartograficzny z XVI w. znajdujący się obecnie w Palazzo Vecchio we Florencji. Jest to mapa z 1577 r., którą wykonał słynny florencki kartograf Stefano Bonsignori. Zaznaczył na niej Chrzanów, jako miasto posiadające budowlę obronną. Obok niego, jako warowne obiekty zaznaczył jedynie Tenczyn oraz Lipowiec. Informację tę przekazał do Muzeum pan Dawid Jarosz - opowiada dyrektor.

Wcześniej podczas badań archeologom udało się m.in. odnaleźć masywne naroże - grubość jego murów ustalono na 2,5 metra. W tak potężne mury wyposażone były obiekty o charakterze obronnym. Ponadto zbadano, że kuria możnowładcza otoczona była wałem ziemno-drewnianym oraz tzw. suchą fosą.

Dotychczasowe ustalenia na temat obiektu poszerzono niedawno właśnie dzięki rozwinięciu wcześniejszych badań archeologicznych o skanowanie georadarem. Każda bezpośrednia ingerencja archeologów narusza jednak warstwę historyczną, dlatego możliwość dokładnego ustalenia zarysu budowli pozwala na lepsze przygotowanie się do dalszych prac.

Badania w Chrzanowie będą w tym roku kontynuowane. Pojawiły się również plany zagospodarowania terenu i przygotowania go pod turystów. Po zbadaniu i odpowiednim zabezpieczeniu obiektu być może z czasem uda się zrealizować te założenia. Wiadomo już, że zachowana została w całości jedna z piwnic ze sklepieniem kolebkowym. Druga piwnica jest zawalona, jednak istnieją przesłanki przemawiające za tym, że można ją zrekonstruować.

W przyszłości być może turyści będą mogli wejść do podziemi "Zamku Chrzanowskiego" i oglądać mury sprzed 600 lat.

- Istnieje szansa na zabezpieczenie konserwatorskie zachowanych fragmentów i w niedalekiej przyszłości udostępnienia ich zwiedzającym - wszak nie każde miasto ma obiekt warowny, a Chrzanów nie powiedział ostatniego słowa! - skwitował dyrektor Muzeum w Chrzanowie, Kamil Bogusz.

***

Bądź na bieżąco i zostań jednym z 90 tys. obserwujących nasz fanpage - polub Geekweek na Facebooku i komentuj tam nasze artykuły!