RMF 24: Nowa planeta krąży wokół bliźniaczki Słońca
Astronomowie odkryli trzy planety okrążające gwiazdy w gromadzie Messier 67. Choć liczba znanych pozasłonecznych planet przekroczyła już tysiąc, przypadki znalezienia ich w gromadach gwiazd są wciąż bardzo rzadkie. Tym razem okazało się też, że jedna z tych planet krąży wokół bliźniaczki Słońca, gwiazdy pod niemal wszystkimi względami identycznej z naszą. Odkrycie ogłosiło właśnie Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) w Chile, praca na ten temat ukaże się w czasopiśmie "Astronomy & Astrophysics".
Planety poza Układem Słonecznym znajdywano do tej pory wokół gwiazd w różnym wieku i o różnym składzie chemicznym. Jednak w gromadach, gdzie powstaje większość gwiazd do tej pory odkryto zaledwie kilka planet. Astronomowie nie umieli wyjaśnić, jaka jest tego przyczyna, czy planety w takim otoczeniu powstają w nieco inny sposób.
Zespół astronomów pod kierunkiem Anny Brucalassi z Max Planck Institute for Extraterrestrial Physics w Garching postanowił to sprawdzić. W gromadzie gwiazd Messier 67 znaleziono idealne warunki, bo tamtejsze gwiazdy mają podobny wiek i skład jak Słońce. To czyni tę gromadę idealnym laboratorium do badania procesu powstawania planet w "zatłoczonym" środowisku, analizy, czy tworzą się one wokół bardziej, czy mniej masywnych gwiazd.
Zespół używał głównie instrumentu HARPS, pracującego na 3,6-metrowym teleskopie ESO w Obserwatorium La Silla. Wykorzystano także obserwacje z instrumentu SOPHIE w Observatoire de Haute-Provence we Francji, szwajcarskiego 1,2-metrowego Teleskopu Leonarda Eulera, znajdującego się także w La Silla oraz Hobby Eberly Telescope w Teksasie w USA. Przez sześć lat monitorowano ruch 88 gwiazd, szukano zaburzeń, które mogłyby świadczyć o grawitacyjnym oddziaływaniu krążących wokół nich planet.
Gromada Messier 67 znajduje się 2500 lat świetlnych od nas, w gwiazdozbiorze Raka, zawiera około 500 gwiazd. Wiele z nich to gwiazdy słabsze, niż zwykle wybierane do poszukiwań planet pozasłonecznych. Próba wykrycia zaburzeń związanych z potencjalnymi planetami wymagała wykorzystania pełni możliwości instrumentu HARPS.
Odkryto trzy planety, dwie okrążające gwiazdy podobne do Słońca i jedną wokół bardziej masywnego czerwonego olbrzyma. Pierwsze dwie planety mają masy około jednej trzeciej masy Jowisza i okrążają swoje gwiazdy co odpowiednio siedem i pięć dni. Trzecia jest bardziej masywna, niż Jowisz i obiega swoją gwiazdę w czasie 122 dni. Pierwsza z planet krąży po orbicie wokół jednej z bliźniaczek naszej gwiazdy. To rzadka klasa gwiazd, które mają podobną do Słońca masę, temperaturę i skład chemiczny. Znalezienie w otoczeniu 88 gwiazd aż trzech planet sugeruje, że występują tam równie często, jak w układach poza gromadami. "Planety w gromadach otwartych są tak samo powszechne, jak w pobliżu gwiazd izolowanych - tyle, że nie są łatwe do wykrycia" - mówi jeden ze współautorów odkrycia, Luca Pasquini (ESO).
