Drzewo z metalicznym mleczkiem lateksowym
Metale ciężkie, takie jak nikiel i cynk są zwykle szkodliwe dla organizmów żywych. Ale rośliny zwane hiperakumulatorami są w stanie wchłonąć zazwyczaj toksyczne dawki metali do łodyg, liści, a nawet nasion.
Naukowcy przebadali gatunek Pycnandra acuminata, drzewo rosnące na wyspie Nowa Kaledonia na południowym Pacyfiku. Absorbowany nikiel jest prawdopodobnie wykorzystywany do obrony przed owadami. Jego mleczko lateksowe ma niezwykły niebiesko-zielony kolor i zawiera nawet 25 proc. niklu w suchej masie.
- Pycnandra acuminata to duże, mierzące do 20 m wysokości, rzadkie drzewo rosnące w lasach deszczowych Nowej Kaledonii. Jest trudnym obiektem testowym, ponieważ rośnie powoli, a pozyskanie jego kwiatów i nasion trwa dziesiątki lat. Grozi mu wylesienie w wyniku działalności wydobywczej i pożarów lasów - powiedział dr Antony van der Ent z Uniwersytetu w Queensland.
Niezwykłe powinowactwo drzewa do niklu zauważono po raz pierwszy w latach 70. ubiegłego wieku, a od tego czasu odkryto kolejne hiperakumulatory. Są one analizowane w synchrotronie DESY w Hamburgu przy użyciu techniki rentgenowskiej.
- Jeżeli używasz konwencjonalnego mikroskopu, możesz dostrzec strukturę, ale nie możesz powiedzieć, z czego dany organizm jest wykonany. W synchrotronie źródło światła jest bardzo jasne, a nasz detektor jest szybki, co oznacza, że można zeskanować próbkę, zanim się ją zabije - powiedziała dr Kathryn Spiers z DESY (Deutsches Elektronen-Synchrotron).
Uczeni wciąż nie są pewni, dlaczego niektóre rośliny ewoluowały, by absorbować metale ciężkie. Prawdopodobnie ludzka ingerencja w środowisko nie ma tu znaczenia, a chodzi raczej o ochronę przed owadami. Mechanizmy wykorzystywane przez hiperakumulatory mogą być użyteczne do oczyszczania gleby z substancji toksycznych pochodzących z działalności człowieka.
