Hubble – 30 lat na orbicie

Teleskop Hubble (HST) został wyniesiony na orbitę 24 kwietnia 1990 roku na pokładzie promu Discovery w misji STS-31. Dzień później teleskop Hubble został wyprowadzony z ładowni promu. Pilotem promu  w trakcie tej misji był Charles Bolden - administrator NASA w latach 2009 - 2017. Konstrukcja teleskopu Hubble bazowała na amerykańskich satelitach szpiegowskich.

Teleskop Hubble był zaprojektowany tak, by możliwe były naprawy i usprawnienia na orbicie (np wymiana instrumentów na nowsze). Bardzo szybko po rozpoczęciu prac HST okazało się, że taka naprawa jest potrzebna - okazało się, że lustro tego orbitalnego obserwatorium ma nieprawidłowy kształt i wymaga misji serwisowej. Na tę misję wybrał się prom Endeavour w grudniu 1993 roku - STS-61.

Dzięki tej wyprawie znacznie poprawiła się jakość obrazów uzyskiwanych przez ten teleskop. Można napisać, że naprawa nastąpiła “rychło w czas", bowiem już w 1994 roku niespotykane wydarzenie - kolizja komety Shoemaker-Levy 9 z Jowiszem mogła być obserwowana z wysoką jakością również przez ten teleskop.

Kolejne wyprawy serwisowe (STS-82, STS-103, STS-109 oraz ostatnia STS-125) pozwoliły na stopniowe podnoszenie jakości danych zbieranych przez coraz nowsze instrumenty na pokładzie teleskopu Hubble. Dzięki obserwacjom ludzkość poznała wiele fascynujących tajemnic związanych z naturą naszego Wszechświata czy naszego Układu Słonecznego, między innymi:

Najważniejsze osiągnięcia Teleskopu Hubble'a:

Poszukiwanie obiektów do przelotu dla sondy New Horizons (spośród których wybrano 2014 MU69)

Obserwacje obiektu znajdującego się 13,2 miliardów lat świetlnych od nas,

Wieloletnie obserwacje “znikającej" egzoplanety Fomalhaut b,

Obserwacje “międzygwiezdnych gości", którzy odwiedzili nasz Układ Słoneczny,

Badanie mgławic, w których zachodzą procesy gwiazdotwórcze (np mgławica M42 w Orionie),

Wspieranie misji planetarnych - m.in. detekcja aktywności hydrotermalnej na Enceladusie,

Monitorowanie zmian w mgławicy powstałej w wyniku supernowej SN 1987A,

Odkrywanie nowych księżyców w naszym Układzie Słonecznym, m.in. Plutona oraz Neptuna,

Badanie masywnych galaktyk i ich centrów (w tym M87),

Obserwacje gromad kulistych.

Obrazy teleskopu Hubble mają znaczenie nie tylko naukowe. Przez ostatnie 30 lat media z całego świata wielokrotnie prezentowały zdjęcia, dane i animacje powstałe z obrazów HST. Do dziś jest to najbardziej znane obserwatorium astronomiczne, powszechnie rozpoznawane także i osób niezbyt zainteresowanych nauką i techniką.

W 2018 roku  wystąpiły pewne problemy z operacjami teleskopu HST,  jednak udało się powrócić do regularnych obserwacji. Niemniej jednak czas teleskopu HST powoli upływa - w ciągu kilku najbliższych lat prawdopodobnie pojawią się kolejne problemy techniczne. Niestety, obecnie NASA nie przewiduje już wykonania kolejnej misji serwisowej.

Najbardziej znane zdjęcia teleskopu HST można zobaczyć na stronie Space Telescope.

Krzysztof Kanawka