Jad ptaszników australijskich skutecznym lekiem na udar mózgu?
Naukowcy odkryli, że substancja występująca w jadzie ptaszników australijskich skutecznie zapobiega uszkodzeniom powstałym w wyniku udaru mózgu. Przeprowadzono już badania na szczurach, a już wkrótce planowane są testy z udziałem ludzi.
Udar mózgu zabija ok. 6,4 mln osób rocznie. Co najmniej 85 proc. z występujących udarów to udar niedokrwienny, w którym dochodzi do przerwania przepływu krwi, która powoduje częściowe lub całkowite niedotlenienie, wywołując śmierć neuronów.
Okazuje się, że wiele ze zgonów w wyniku udaru mózgu jest niepotrzebna. Wynikają one z procesu, w którym mózgu reaguje na utratę tlenu poprzez aktywację śmierci komórek przez kanał jonowy wykrywający kwas (ASIC1a). Kiedy ASIC1a jest wyłączony u szczurów, zwierzęta mogą przetrwać udar niedokrwienny mózgu w znacznie lepszym stanie, niż niezmodyfikowane osobniki. Niestety, nie wiadomo, czy tak samo jest u ludzi.
Według naukowców jest oczywiste, że istnieje substancja blokująca ASIC1a u ludzi. Na początku tego stulecia odkryto, że cząsteczka PcTx1 obecna w jadzie tarantuli północnoamerykańskiej wykazuje właśnie taki efekt blokujący. Zespół naukowców z Uniwersytetu w Queensland pod kierownictwem prof. Glenna Kinga badał skuteczność cząsteczki PcTx1 pobranej od tarantul, podczas gdy pewnego dnia jedna z jego uczennic - Sandy Pineda - zauważyła, że ta sama substancja występuje u innych pająków.
- Sandy przyszła do mnie i powiedziała: wiesz, że cząsteczka, nad którą pracujesz, występuje także u innych pająków? To było zaskakujące, ponieważ tarantule i ptaszniki australijskie nie są ściśle spokrewnione - powiedział King.
Pineda kontynuowała badania i odkryła, że cząsteczka obecna u ptaszników australijskich przypomina dwie PcTx1 połączone ze sobą molekularnym mostkiem. Z kolei Irene Chassagnon, inna z uczennic Kinga, odkryła, że cząsteczka występująca u ptaszników australijskich - Hi1a - znacznie lepiej blokuje ASIC1a, niż PcTx1. Podanie tej substancji szczurom znacznie zmniejszyło uszkodzenia wywołane przez udar mózgu.
- Mamy tylko jeden lek zmniejszający skutki wywołane udarem mózgu i działa on tylko wtedy, gdy poda się go w ciągu kilku godzin od zdarzenia. Sytuację pogarsza fakt, że istniejący lek na udar niedokrwienny pogarsza udar krwotoczny. W konsekwencji, zajmuje trochę czasu, zanim lekarz ustali, z jakim udarem ma do czynienia - dodał King.
Naukowcy sprawdzają, jak Hi1a działa na udar krwotoczny, ale nawet jeżeli okaże się być neutralna, lekarze będą mogli podawać tę substancję pacjentom w drodze do szpitala, zanim rodzaj udaru zostanie zidentyfikowany. King ma nadzieję, że już wkrótce zostaną przeprowadzone testy kliniczne, choć o odpowiednie pozwolenia nie będzie łatwo.
