"Viagra dla mózgu" wyleczy z niepłodności?
Czy postęp w endokrynologii rozrodu zapewni już wkrótce nowe metody leczenia niepłodności? To całkiem możliwe. Już teraz na celowniku naukowców znalazła się kisspeptyna. Ten hormon zawdzięczający swoją nazwę amerykańskim czekoladkom Hershey's Kisses, a kojarzony głównie z dojrzewaniem i popędem płciowym, ma na to coraz większe szanse.
Kisspeptyna, czyli hormon produkowany przez gen KISS-1 wzbudza coraz większe zainteresowanie środowisk naukowych. Występuje on naturalnie w organizmie kobiet i mężczyzn, gdzie pełni kluczową rolę w regulacji osi podwzgórze-przysadka-gonady. Odpowiedzialny jest m.in. za stymulowanie wydzielania hormonów płciowych oraz proces dojrzewania, dlatego znacząco wpływa na mechanizm płodności i rozmnażania się. Nieprawidłowe działanie hormonu oraz jego niedobór w organizmie kobiety może np. skutkować ustaniem cyklu miesiączkowego, a co za tym idzie niemożliwością zajścia w ciążę. Dlatego mówi się, że wykorzystanie na tym polu kisspeptyny może być rewolucją w dziedzinie leczenia niepłodności.
Potwierdzają to m.in. badania naukowców z Imperial College London, w trakcie których kisspeptynę podano niepłodnym pacjentkom, u których występowały zaburzenia hormonalne i ustał cykl miesiączkowy. U kobiet, po podaniu substancji, w porównaniu do reszty badanych, odnotowano 48 - krotny wzrost hormonu luteinizującego (LH) i 16-krotny folikulotropowego (FSH), czyli hormonów niezbędnych dla procesu owulacji, a więc i płodności.
Kisspeptyna może być wsparciem dla kobiet z niskim poziomem hormonów płciowych i usprawniać biologiczne mechanizmy rozrodcze np. stymulować jajniki do produkcji komórek jajowych - w tym przy zastosowaniu metody IVF - ale również wpływać pozytywnie na psychiczne uwarunkowania procesów poprzedzających zapłodnienie. Hormon nie bez przyczyny jest nazywany "viagrą dla mózgu". Gdy podczas badania podano go zdrowym mężczyznom, rezonans magnetyczny wykazał aktywność obszarów mózgu, które generują emocje związane z pożądaniem, zapoczątkowują romantyczne i seksualne bodźce.
To właśnie m.in. za sprawą kisspeptyny u młodych osób występuje burza hormonalna i niepohamowane libido. Dlatego też zastosowanie hormonu stanowiłoby wsparcie dla pacjentów z zaburzeniami psychoseksualnymi. Dodatkowo, jako substancja pozytywnie wpływająca na nastrój, trwają badania nad tym, czy może być ona pomóc osobom, które problemy z płodnością okupiły epizodami depresji.
- Wiele par stara się o dziecko latami, często bezskutecznie - szacuje się, że taka sytuacja dotyczy 15 proc. polskiego społeczeństwa. Nie dziwi więc, że każda nieudana próba to olbrzymi stres i rozczarowanie. Sporo z nich reaguje frustracją, czasem również depresją. Statystyki mówią, że 50 proc. kobiet i 15 proc. mężczyzn leczonych z powodu niepłodności wskazuje to doświadczenie jako najbardziej stresujące przeżycie, z jakim mieli do czynienia. Zdarza się, że tak silne emocje i ciągły stan niepokoju napędza kolejny mechanizm, wywołujący tzw. niepłodność psychosomatyczną. Dochodzi do niej, gdy u kobiety wzrasta poziom kortyzolu, prolaktyny i adrenaliny, hormonów, których nadmiar powoduje zaburzenia owulacji - wyjaśnił dr Dariusz Mercik, ginekolog i endokrynolog z Kliniki Leczenia Niepłodności i Diagnostyki Prenatalnej Gyncentrum w Katowicach.
Dlatego tak istotna jest nie tylko odpowiednio dobrana terapia medyczna, ale również wsparcie psychologa. Naukowcy sugerują, że z racji swojego działania kisspeptyna może być w przyszłości potencjalnym panaceum na zaburzenia nie tylko na tle endykronologicznym, ale również psychosomatycznym. Wówczas hormon aplikowany w zastrzykach lub w formie doustnej parom o odpowiednich wskazaniach medycznych, byłby ważnym elementem wspierającym terapię niepłodności.
- Na pozór może się wydawać, że proces zapłodnienia jest bardzo prosty. Jednak w praktyce musi dojść do setek procesów na poziomie molekularnym i biochemicznym, aby doszło do ciąży. Na wiele pytań wciąż jeszcze nie znamy odpowiedzi, choćby kwestia niepłodności idiopatycznej, gdzie przyczyna problemu nie jest znana, a para ma prawidłowe wyniki badań. Wśród par borykających się z problemem niepłodności takie niewyjaśnione przypadki mogą stanowić nawet 10-20 proc. Z drugiej strony aspekt biologiczny odgrywa dominującą rolę w poczęciu dziecka, ale wpływ mózgu, nastawienia i emocji jest nie mniej istotny, a tylko częściowo poznany. Gdybyśmy mogli uzyskać środek medyczny, który stosowany u par, wspierałby czynniki zarówno biologiczne, jak i psychiczne, to byłby to prawdziwy przełom w leczeniu niepłodności - dodał ekspert.
Analizy podejmujące temat działania substancji torują drogę dla przyszłych badań wykorzystujących kisspeptynę jako fizjologiczne, diagnostyczne i terapeutyczne narzędzie zarówno u zdrowych osób dorosłych, jak i u pacjentów z zaburzeniami rozrodu.
