Światło sprzed 12 miliardów lat dotarło do Ziemi

Rozbłyski gamma (GRB) towarzyszące często ostatnim momentom życia masywnych gwiazd są najbardziej energetycznymi i najjaśniejszymi zjawiskami jakie możemy zaobserwować we wszechświecie. A ostatnio astronomom z Southern Methodist University udało się dostrzec ślad po jednym z najpotężniejszych rozbłysków tego typu w historii.

Rozbłysk GRB 140419A, który udało się zarejestrować przy użyciu automatycznego teleskopu ROTSE-IIIb (Robotic Optical Transient Search Experiment) w McDonald Observatory w Teksasie, miał miejsce ponad 12 miliardów lat emu, a więc krótko po Wielkim Wybuchu, a jest on efektem zakończenia życia przez jedną ze starszych, pierwotnych gwiazd.

Astronomowie byli w stanie tak dokładnie ustalić ile czasu światło z tego rozbłysku do nas leciało na podstawie przesunięcia ku czerwieni (redshift) - zjawiska polegającego na zmianie długość fali docierającego do Ziemi światła w stronę mniejszych częstotliwości (większej długości fal). Jest ono proporcjonalne do odległości jaka dzieli emitujący światło obiekt od Ziemi, a zatem z jej pomocą da się łatwo tę odległość określić.

Rozbłyski gamma prawdopodobnie emitowane są gdy gwiazdy podczas ostatnich etapów życia masywne gwiazdy zapadają się pod wpływem własnej grawitacji tworząc czarną dziurę (w widmach kilku z nich dostrzeżono linie emisyjne charakterystyczne właśnie dla supernowych), ale nie tylko - słabsze z nich powstają w starciach bardzo masywnych obiektów - czarnej dziury i gwiazdy neutronowej (lub dwóch gwiazd neutronowych) - lub są emitowane przez magnetary - gwiazdy neutronowe o niezmiernie potężnym polu magnetycznym (biliardy [biliard = 10^15] razy potężniejszym od tego, które otacza Ziemię).

Są to zjawiska tak potężne, że w ciągu 10 sekund ich trwania emitowane jest tyle energii ile nasze Słońce wyemituje w ciągu całego swojego życia (czyli przez około 10 miliardów lat). Ich źródła znajdują się jednak tak daleko, że do Ziemi dociera tylko niewielka ich część - jesteśmy w stanie dostrzec jedynie powstałą w ich wyniku poświatę w spektrum światła widzialnego. Na szczęście dla nas - bowiem według niektórych apokaliptycznych scenariuszy gdyby do Ziemi dotarł rozbłysk gamma o pełnej mocy to skutecznie zakończyłby on całe życie na naszej planecie.

Obserwacja rozbłysku GRB 140419A, który zrodził się w około 1.5 miliarda lat po Wielkim Wybuchu, może dostarczyć astronomom danych na temat tego jak wyglądał młody wszechświat.

Źródło: