Starożytne samnickie forty nie były osadami, ale pastwiskami?
Od dawna sądzono, że starożytni Samnici budujący swoje forteczne osady na wzgórzach postawili pierwszy krok w kierunku urbanizacji Italii. Nowe badania wskazują jednak, że te ufortyfikowane budowle mogły mieć całkowicie inne przeznaczenie. Naukowcy sugerują, że prawdopodobnie służyły one raczej celom rolniczym.
Badanie, przeprowadzone przez archeologów Giacoma Fontanę i Wieke de Neefa, koncentrowało się na wzgórzu Monte Santa Croce-Cognolo w środkowych Włoszech, gdzie znajduje się jeden z typowych dla Samnitów fortów. Budowla powstała około 2,5 tys. lat temu.
Używając nowoczesnych technologii, m.in. Lidaru, fotogrametrii lotniczej i magnetometrii, zespół zmapował pozostałości tej starożytnej konstrukcji. Ich analiza ujawniła istnienie muru z dwoma bramami, który stał w tym miejscu przez wiele wieków zanim został częściowo rozebrany, a kamienie użyte ponownie w innych projektach budowlanych.
Zaskakujące jest, że archeolodzy nie znaleźli dowodów na stałe osadnictwo w fortecy. Brakowało typowych oznak stałej obecności ludzi, nie odkryto tam śladów po domach czy ogniskach. Znaleziono jedynie fragmenty niewielkiej ceramiki, która jednak nie była związana z długotrwałym osadnictwem.
Jak wyjaśniają autorzy, z uwagi na tak mały odsetek znalezisk, które mogłyby sugerować zamieszkanie fortu, bardziej prawdopodobne jest, że teren ten służył do wypasu bydła oraz upraw, a nie stanowił zalążku antycznego miasta. Jak doszli jednak do tego wniosku?
W forcie odkryto doły po palach sugerujące hodowlę zwierząt, a na jednym ze zboczy wzgórza zidentyfikowano kamienne tarasy, które świadczą o wykorzystaniu tego terenu do upraw rolniczych. Archeolodzy zwrócili uwagę, że tego typu struktury są typowe dla przestrzeni gospodarskich, a nie miejskich z ówczesnego okresu.
Co więcej, mieszkańcy pobliskiej wioski wspomnieli, że wzgórze było wykorzystywane do wypasu bydła jeszcze w XX wieku, co potwierdza, że miejsce to od dawna pełniło funkcje rolnicze. Badacze doszli więc do wniosku, że skoro miejsce to nadawało się do hodowli bydła w XX wieku, to równie dobrze musiało sprawdzać się w czasach starożytnych.
Uwzględnienie wiedzy miejscowych, którzy dostarczyli informacji wspierających teorię o rolniczym przeznaczeniu wzgórza, okazało się bardzo cennym wkładem w badanie. Lokalna wiedza okazała się niezwykle istotna i podkreśliła wagę uwzględniania perspektywy społeczności przy analizowaniu odkryć archeologicznych. Dzięki lokalnym tradycjom i opowieściom archeolodzy mogą uzyskać pełniejszy obraz dawnych czasów.
