Przełomowe odkrycie naukowców. Dobieramy się w pary według zaburzeń psychicznych
Jak ludzie łączą się w pary? Wydawałoby się, że decydują wygląd, wiek, charakter, zainteresowania, status materialny czy "chemia". Naukowcy odkryli tymczasem zaskakujący czynnik wpływający na dobór partnera. Osoby posiadające konkretne zaburzenia psychiczne wyjątkowo często wchodzą w związki małżeńskie z osobami o tych samych zaburzeniach. Korelacja jest wyraźna, występuje w wielu kulturach i utrzymuje się przez pokolenia. Odkrycie zostało omówione w prestiżowym czasopiśmie "Nature Human Behaviour".
Spis treści:
- Naukowcy odkryli podświadome kryteria wyboru partnera życiowego
- Jak ludzie łączą się w pary? Decydują o tym zaburzenia psychiczne
- Dania, Szwecja i Tajwan. Związki w różnych kulturach tworzą się podobnie
Naukowcy odkryli podświadome kryteria wyboru partnera życiowego
To, co ludzi przyciąga do siebie, to nie tylko oczywistości rzucające się w oczy, takie jak wygląd, charakter, styl życia czy status materialny, ale także czynniki podświadome. Mówi się choćby o chemii, wliczając w to feromony. Istnieją też pewne głębokie zależności psychologiczne, które jednak dotąd nie były zbadane na tak dużą skalę. Wcześniej wskazywano m.in., że osoby z lękowym stylem przywiązania ciągną do tych posiadających styl unikający i vice versa.
Ludzie mogą instynktownie wchodzić w relacje, które odtwarzają ich schematy i traumy z dzieciństwa. Choć może to brzmieć irracjonalnie, to w rzeczywistości taki związek daje szansę zrozumienia i przepracowania tych niedających spokoju tematów. Wymaga to jednak podjęcia pracy wewnętrznej i często nie obędzie się bez pomocy terapeuty. Prawdopodobnie jednak większość ludzi tego nie robi, taki toksyczny związek się rozpada i osoby te znów szukają partnera o cechach znanych z dzieciństwa - na przykład przypominających rodzica przeciwnej płci.
Co jeszcze może nas psychicznie pociągać w potencjalnym partnerze? Okazuje się, że jego zaburzenia psychiczne. Międzynarodowy zespół naukowców przeprowadził analizę na dużą skalę, która wykazała niezwykłą korelację dotyczącą związków małżeńskich osób z wybranymi zaburzeniami psychiatrycznymi. Co ciekawe, ma ona w dużej mierze charakter uniwersalny i może przechodzić z pokolenia na pokolenie. Wyniki zostały omówione w "Nature Human Behaviour".
Jak ludzie łączą się w pary? Decydują o tym zaburzenia psychiczne
Naukowcy odkryli, że dobór partnera na podstawie 9 zaburzeń psychicznych jest spójny i utrzymuje się z pokolenia na pokolenie w badanym okresie 90 lat. Dane uzyskano na podstawie badań 14 milionów osób, wliczając w to 5 milionów par małżeńskich z Tajwanu, ponad 751 tys. par z Danii i ponad 707 tys. par ze Szwecji. Dlaczego to tak istotne?
Nie chodzi tylko o liczebność, która czyni to badanie bardziej miarodajnym, ale też o zróżnicowanie kulturowe. Ludzie w odległych kulturach różnią pod względem psychologicznym, a badacze przynajmniej od czasów rozkwitu antropologii kulturowej Bronisława Malinowskiego czy psychoanalizy Zygmunta Freuda starają się naukowo zrozumieć różnice i podobieństwa w psychice ludzi z odległych rejonów świata. Badanie dotyczące cech pożądanych u partnera ma więc w pewnym stopniu wymiar uniwersalny - analizuje ono wybory osób z Azji Wschodniej i Europy Północnej. To nadal nie cały świat, ale i tak kultury te są wobec siebie bardzo egzotyczne.
"Odkryliśmy, że większość zaburzeń psychiatrycznych posiada spójne korelacje małżeńskie niezależnie od narodu i pokolenia, co wskazuje na ich ważną rolę w dynamice zaburzeń psychiatrycznych populacji" - wyjaśniają autorzy. "Tendencja par małżeńskich do dzielenia tej samej diagnozy była od dawna raportowana. Rozległa metaanaliza korelacji w małżeństwach pokazała, że przynajmniej w społeczeństwie europejskim partnerzy generalnie dzielą te same cechy, wliczając w to domeny psychologiczną i psychopatologiczną".
Dania, Szwecja i Tajwan. Związki w różnych kulturach tworzą się podobnie
Jak często ludzie o tych samych zaburzeniach psychicznych łączą się w pary? Spośród przebadanych 14,8 mln osób aż 6 mln było pod tym względem dopasowanych z partnerem (w tym z małżonkiem). Dopasowanie różniło się w zależności od schorzenia lub zaburzenia - od depresji (1,4 mln par) po anoreksję (31 195 par). W przypadku Tajwanu badano także populację na przestrzeni wielu pokoleń, począwszy od 1930 roku. Zaburzenia psychiczne były często dziedziczone, wliczając w to depresję (MDD), zaburzenia związane z używaniem substancji (SUD) i zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD).
Naukowcy zaobserwowali też spójne korelacje w łączeniu się w pary wśród ludzi z Danii i Szwecji oraz z Tajwanu. W tym azjatyckim państwie osoby częściej zawierały małżeństwa z osobami z tym samym zaburzeniem (dotyczyło to wszystkich 9 zaburzeń).
W przypadku osób ze Szwecji zaobserwowano "znaczącą korelację u par z tym samym zaburzeniem psychiatrycznym, wliczając w to zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD), zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD), schizofrenię (SCZ) i zaburzenia związane z używaniem substancji psychoaktywnych (SUD)" - wymieniają autorzy analizy.
Wyniki były w większości spójne z tym, jak w związki wchodzą osoby ze wspomnianych krajów nordyckich - jednak z wyjątkiem anoreksji (jadłowstrętu psychicznego), zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych (OCD) i choroby afektywnej dwubiegunowej (ChAD). Pokazuje to, że trend nie jest w pełni uniwersalny w przypadku niektórych zaburzeń, ale wśród tych najczęstszych cechuje go silny wymiar ponadkulturowy.
Źródło: Fan CC, Dehkordi SR, Border R, et al. Spousal correlations for nine psychiatric disorders are consistent across cultures and persistent over generations. Nat Hum Behav. 2025 Aug 28. doi: 10.1038/s41562-025-02298-z. Epub ahead of print. PMID: 40877398.
