Notebook bez kabla

Długość czasu pracy na akumulatorze jest jednym z podstawowych parametrów branych pod uwagę przy zakupie notebooka. Zależy ona od budowy urządzenia i samego ogniwa, ale ważny jest również sposób eksploatacji, który może wydłużyć lub ograniczyć okres mobilnej swobody.

Już po zakupie notebooka często okazuje się, że podawany przez producenta czas pracy na akumulatorze różni się od tego, który udaje nam się osiągnąć w rzeczywistości. Zazwyczaj wynika to stąd, że wartości umieszczane w ofertach marketingowych osiągane są podczas testów przeprowadzanych w warunkach laboratoryjnych, w czasie których ekran nie świeci zbyt intensywnie, procesor jest taktowany z mniejszą częstotliwością, dysk pracuje w stopniu minimalnym, a sieci bezprzewodowe są wyłączone.

Materiał pochodzi z najnowszego numeru "PC Format" 3/2011

Podczas codziennego użytkowania notebooka wynik będzie znacznie gorszy, ponieważ wykonujemy wiele czynności skracających czas pracy. Jest on uzależniony m.in. od takich czynników, jak temperatura otoczenia, konfiguracja urządzenia, zainstalowane oprogramowanie oraz sposób użytkowania. Komputer będzie działał dłużej, gdy będziemy pracowali jedynie z pakietem biurowym, pisząc teksty lub korzystając z arkusza kalkulacyjnego. Jednak, gdy zaczniemy np. oglądać film na DVD, akumulator wytrzyma znacznie krócej. Odtwarzanie wideo wymaga bowiem większej mocy procesora, ekran zazwyczaj będzie jaśniejszy, a dodatkowo cały czas będzie wykorzystywany napęd optyczny oraz dysk twardy.

W notebookach są obecnie najczęściej stosowane ogniwa litowo-jonowe (Li-Ion) oraz ich unowocześnione wersje litowo-polimerowe (Li-Pol). Różnią się one między sobą rozwiązaniami konstrukcyjnymi, jednak zapewniają podobne parametry użytkowe. Najistotniejszą zmianą jest tutaj zastosowany elektrolit, który w ogniwach polimerowych nie ma konsystencji ciekłej, ale formę żelową lub stałą. Ogranicza to ryzyko wycieku, a dodatkowo umożliwia projektowanie nieregularnych kształtów akumulatorów, które są też jednocześnie lżejsze.

W odróżnieniu od wcześniej stosowanych akumulatorów niklowo-kadmowych (NiCd) oraz niklowo- -metalowo-wodorkowych (NiMH) w nowoczesnych ogniwach nie występuje wada potocznie nazywana efektem pamięci czy efektem leniwego ogniwa, która powodowała stopniowe obniżanie się wydajności akumulatora. Dodatkowo, przy tej samej wadze ogniwo litowe może zgromadzić do 300 proc. więcej energii niż jego niklowy odpowiednik. Akumulator do notebooka to zamknięty w jednej obudowie zestaw najczęściej trzech lub sześciu ogniw - stąd nazwa bateria 3- lub 6 komorowa. Ponieważ ogniwa litowe wymagają bardzo precyzyjnego ładowania, a zbyt duże rozładowanie lub nadmierne naładowanie może je całkowicie uszkodzić, w każdym akumulatorze montowany jest dodatkowo układ elektroniczny, który kontroluje progowe parametry ładowania, optymalizując jednocześnie jego żywotność.

Błędne wartości parametrów ładowania ogniw mogą powodować niepełne wykorzystanie ich pojemności i skrócić czas pracy notebooka. Stosowane w starszych notebookach ogniwa niklowe wymagały formatowania, czyli powtarzanego kilkakrotnie pełnego ładowania i rozładowania akumulatora, co powodowało zwiększenie lub wyrównanie jej pojemności. W ogniwach litowych efekt ten nie występuje, ale także w tym przypadku trzeba przeprowadzić podobny proces zwany kalibracją (patrz ramka "Kalibracja akumulatora"). Powoduje ona odpowiednie ustawienie parametrów pracy układu elektronicznego sterującego pracą akumulatora i polega na oznaczeniu punktów początku i końca jego ładowania.

Jeśli akumulator nie jest skalibrowany, może być powodem np. zbyt wczesnego odcięcia zasilania, przekładającego się na niepełne wykorzystanie dostępnej pojemności, a co za tym idzie - skrócenie czasu pracy notebooka. Czasami powoduje także błędne wskazania stanu zasilania widocznego w systemie operacyjnym, które nie są zgodne ze stanem rzeczywistym. Ponowna kalibracja powinna poprawić parametry akumulatora, choć z czasem staje się to coraz mniej efektywne, ponieważ niezależnie od zastosowanej technologii wszystkie ogniwa mają ograniczoną żywotność. Jest ona związana z liczbą przeprowadzonych cykli ładowania. W przypadku baterii Li Ion jest to około 200 pełnych cykli, po których przekroczeniu spadek pojemności ogniw staje się już zauważalny. Proces kalibracji trzeba przeprowadzić zarówno dla nowych, jak i starszych akumulatorów, gdy stopniowo zaczynają tracić swoją pojemność.

Akumulatory montowane w notebookach poszczególnych producentów praktycznie nie różnią się od siebie, a ich pojemność zależy od liczby zainstalowanych ogniw. Jednak czas pracy bez zasilania sieciowego jest różny. Zależy to w dużej mierze od zamontowanych w komputerze podzespołów, BIOS-u oraz sterowników. Polem do popisu dla producentów jest oprogramowanie zarządzające pracą na baterii, które dba o to, aby ekran nie świecił zbyt jasno, a odpowiednie podzespoły pracowały tylko wtedy, gdy jest to konieczne, z wydajnością niezbędną do poprawnego wykonania zadań.

Jeśli twój notebook pracuje znacznie krócej, niż powinien, należy się upewnić, że oprogramowanie zarządzające energią zostało w ogóle zainstalowane. Jeśli nie, poszukaj go na płytach instalacyjnych dołączonych do notebooka lub na stronie WWW producenta. Optymalna konfiguracja Sprawdź konfigurację zainstalowanego oprogramowania zarządzającego pracą na akumulatorze. Komputer odłączony od zasilania sieciowego powinien się automatycznie przełączyć w tryb oszczędzania energii, w którym ekran jest nieco przyciemniony, a poszczególne podzespoły pracują z ograniczoną wydajnością.

Jeśli np. na stałe włączony jest tryb maksymalnej wydajności, bateria będzie się rozładowywała szybciej. Dodatkowe zużycie energii powoduje również korzystanie z sieci bezprzewodowych Wi-Fi oraz bluetooth - dzieje się tak nawet wówczas, gdy nie nawiązujemy za ich pomocą żadnych połączeń. Dlatego zbędne interfejsy warto wyłączyć. Można to zrobić z poziomu oprogramowania konfiguracyjnego lub za pomocą specjalnego wyłącznika, który w większości notebooków jest umieszczony z przodu obudowy.

- Pracując na akumulatorze, staraj się zachować pełne cykle ładowania i rozładowywania,

- jeśli zużycie ogniwa przekroczyło już ponad połowę, rozładuj je do końca,

- rozładowany akumulator ładuj zawsze do pełnego naładowania. Co kilka miesięcy (lub częściej) przeprowadzaj kalibrację, zwłaszcza jeśli często pracujesz, korzystając z zasilania sieciowego,

- Używaj oryginalnych zasilaczy przeznaczonych do danego modelu komputera,

- Zapasowy akumulator przechowuj zawsze częściowo naładowany,

- Nie narażaj ogniwa na zbyt wysokie lub niskie temperatury - najlepiej będzie się sprawować w temperaturze pokojowej,

- Gdy zawsze pracujesz na zasilaczu, naładuj akumulator do połowy i odłącz go od notebooka.

W najnowszym numerze "PC Format" 3/2011 można znaleźć sposób na kalibrację akumulatora oraz 10 notebooków najdłużej pracujących na baterii - już w kioskach!