Ukrywał 128 księżyców! Oto rekordzista Układu Słonecznego

Wygląda na to, że wyścig między Saturnem a Jowiszem o miano planety z największą liczbą księżyców właśnie się zakończył. I to spektakularnym zwycięstwem tego pierwszego, przy którym astronomowie naliczyli ich niedawno aż 128!

Niektóre z wcześniej odkrytych księżyców Saturna widoczne na zdjęciu wykonanym przez misję NASA Cassini-Huygens
Niektóre z wcześniej odkrytych księżyców Saturna widoczne na zdjęciu wykonanym przez misję NASA Cassini-HuygensNASA/EPAdomena publiczna

Zespół astronomów ogłosił odkrycie aż 128 nowych księżyców orbitujących wokół Saturna, co oficjalnie potwierdziła Międzynarodowa Unia Astronomiczna (IAU). To spektakularne znalezisko zwiększa liczbę znanych księżyców Saturna do 274, pozostawiając Jowisza - posiadającego ich "zaledwie" 95 - daleko w tyle.

Pierwsze podejrzenia i nowe odkrycia

Już w latach 2019-2021 astronomowie dostrzegli 62 nieznane wcześniej obiekty w pobliżu Saturna. Choć wówczas nie wszystkie mogły zostać formalnie sklasyfikowane jako księżyce, pojawiła się wyraźna wskazówka, że układ Saturna kryje o wiele więcej niespodzianek.

Wiedząc, że te obiekty najprawdopodobniej są księżycami, a być może w pobliżu krąży jeszcze więcej, przez trzy miesiące w 2023 roku systematycznie obserwowaliśmy te same obszary nieba. I rzeczywiście - odnaleźliśmy 128 nowych księżyców. Według naszych prognoz Jowisz nie ma szans, żeby kiedykolwiek dogonić Saturna
wyjaśnia Edward Ashton, astronom z Academia Sinica w Tajwanie.

Małe, nierówne, ale liczne

Nowo odkryte księżyce Saturna nie przypominają jednak naszego satelity - zamiast tego są to niewielkie, nieregularne ciała, bardziej przypominające ziemniaki niż elegancko zaokrąglone kule. Większość z nich ma zaledwie kilka kilometrów średnicy i zaliczana jest do tzw. nieregularnych księżyców.

Badacze sądzą, że obiekty te mogą być pozostałościami po większych ciałach niebieskich, które Saturn przechwycił grawitacyjnie we wczesnych etapach historii Układu Słonecznego. Seria katastrofalnych kolizji miała je rozbić na mniejsze fragmenty, tworząc liczne księżyce-odłamki, które dziś możemy obserwować.

Kolizja sprzed 100 milionów lat?

Według naukowców, ostatnie wielkie zderzenie mogło nastąpić nawet 100 milionów lat temu, co w skali czasu planetarnego jest zaledwie chwilą. Lokalizacja nowych księżyców wskazuje, że najprawdopodobniej doszło do niego w rejonie tzw. grupy nordyckiej.

Grupa nordycka obejmuje księżyce Saturna, które krążą wokół planety ruchem wstecznym, po nachylonych i wydłużonych orbitach, poza pierścieniami Saturna. One również mają nieregularne "ziemniaczane" kształty, podobnie jak nowo odkryte księżyce.

Jak ugotować idealne jajko? Naukowcy opracowali przepis© 2025 Associated Press