Co naprawdę szkodzi wątrobie?

Wątroba jest organem odpowiedzialnym za prawidłowy przebieg procesów chemicznych w organizmie ludzkim. Funkcje, które pełni są niezwykle ważne - odpowiada za produkcję energii, hormonów, zwiększenie odporności, ponadto reguluje usuwanie toksyn z organizmu oraz pobudza czynniki krzepnięcia. Jednym z podstawowych jej zadań jest "pilnowanie", by do wnętrza organizmu nie dostawały się trujące substancje. Gdy pracuje efektywnie, usuwa z krwi do 99 proc. bakterii i innych toksyn. Jednak ich nadmierna kumulacja obciąża wątrobę nadmiernie, co sprawia, że organ nie jest w stanie skutecznie wywiązywać się ze swojego zadania. Dochodzi do zaburzeń funkcji filtracyjnych i wydalniczych, co może stać się początkiem bardzo różnych poważnych chorób. Od pracy wątroby zależy stan układu krwionośnego, limfatycznego, organów trawiennych, nerek, mózgu, a nawet naszej psychiki.

Przede wszystkim zanieczyszczenie środowiska i niewłaściwa dieta. Tu warto wymienić nadmierne spożycie alkoholu, leków, oczyszczonych produktów skrobiowych, cukru, tłuszczów nasyconych i mięsa, małe spożycie nieprzetworzonych produktów bogatych w błonnik. Wątrobę uszkadzają także występujące w żywności konserwanty, sztuczne barwniki, zanieczyszczenia chemiczne, metale ciężkie, pestycydy, wirusy, bakterie, azotany i azotyny oraz znajdujące się w pleśni mykotoksyny. W takich warunkach procesy metaboliczne zachodzące normalnie w wątrobie są zakłócone, rozpoczyna się zapalenie, które może skończyć się marskością wątroby. Dodatkowo do krwi przedostają się toksyny, które zatruwają organizm. Zakłócony zostaje wówczas cykl mocznikowy, który powoduje gromadzenie się amoniaku we krwi, co powstrzymuje przemiany energetyczne i obniża aktywność mózgu. Dobrze funkcjonująca wątroba to klucz do zdrowia, dlatego warto przestrzegać zdrowego trybu życia i odpowiedniej diety.

Wątroba sama w sobie nie boli, jednak daje nam znać, że coś jest z nią nie w porządku, na wiele sposobów: przedłużające się zmęczenie, apatia, sporadycznie żółtaczka, ciemne zabarwienie moczu, odbarwiony stolec, brak apetytu, mdłości, wymioty, krwawienie z przewodu pokarmowego, powiększenie obwodu brzucha. Czasem objawy trudno powiązać z układem pokarmowym. Mogą nam dolegać bóle stawów i mięśni, możemy mieć krwotoki z nosa, dziąseł, obrzęki kończyn dolnych, świąd skóry. Takie objawy powinny nas skłonić do konsultacji z lekarzem. Mogą być one związane z wirusowym zapaleniem wątroby typu A, B lub C wywołanym odpowiednio wirusami HAV, HBV, HCV.

Wirusowe zapalenia wątroby (WZW) są często potocznie nazywane "żółtaczką". Jest to jednak określenie nieprawidłowe i niemedyczne, gdyż w większości przypadków wirusowe zapalenie wątroby (zarówno typu A, B i C) przebiega bez zażółcenia powłok skórnych. W najbardziej niebezpiecznych dla zdrowia zakażeniach wirusami HCV i HBV proces chorobowy przebiega latami. Choroba potrafi nawet przez kilkadziesiąt lat pozostawać w ukryciu nie dając żadnych objawów lub objawy niecharakterystyczne. W tym czasie wirus skutecznie niszczy wątrobę chorej osoby prowadząc do poważnych uszkodzeń tego narządu, takich jak marskość czy rak wątrobowo- komórkowy.

Do zakażenia wirusem HAV (w przeciwieństwie do wirusów HBV i HCV) dochodzi drogą pokarmową, natomiast wirusy zapalenia wątroby typu B i C przenoszą się poprzez krew (zainfekowany sprzęt medyczny i niemedyczny), kontakty seksualne z zakażonym partnerem oraz drogą wertykalną (z matki na dziecko). Należy pamiętać, że do zakażenia wirusem HCV może dojść nie tylko podczas zabiegów medycznych, ale również podczas wizyty u fryzjera, kosmetyczki, manicurzystki, stomatologa, podczas tatuowania czy kolczykowania ciała, jeśli sprzęt, którym wykonywany był zabieg, został nieodpowiednio wysterylizowany.

W profilaktyce zaleca się szczepienia ochronne przeciw WZW A i WZW B. Na wirusowe zapalenie wątroby typu C nie wynaleziono jeszcze szczepionki. Powodem jest duża zdolność tego wirusa do mutacji. Jedynym sposobem walki z HCV, oprócz unikania sytuacji niosących ryzyko zakażenia, jest wczesne wykrycie choroby poprzez wykonanie testu na obecność przeciwciał wirusa we krwi (test anty-HCV). Test anty-HCV można wykonać w większości laboratoriów analitycznych podczas np. rutynowej morfologii. Kosztuje ok. 30 zł. Aby wykonać badanie bezpłatnie w ramach NFZ niezbędne jest skierowanie od lekarza specjalisty.

Rozmawiała Katarzyna Sikora