E-Rezydencja w Estonii. Wygoda dla biznesu i majstersztyk PR-u w jednym
Estonia jest światowym liderem w prowadzeniu całkowicie cyfrowej administracji państwowej. 99 proc. wszystkich usług publicznych jest dostępnych przez internet. Od siedmiu lat ten kraj udostępnia swoją cyfrową infrastrukturę przedsiębiorcom z całego świata. Na czym polega program e-Rezydencji, którego urodziny niedawno świętowaliśmy? Rozmawialiśmy o tym z Natalią Luts z Ambasady Estonii w Warszawie oraz z Arturem Kuczmowskim z kancelarii prawniczej Thompson&Stein, członkiem zarządu Polsko-Estońskiej Izby Gospodarczej.
Jakub Zygmunt, Geekweek Interia: Proszę nam powiedzieć, ilu jest estońskich e-rezydentów na świecie? Ilu spośród nich mieszka w Polsce?
Natalja Luts, Ambasada Estonii w Warszawie: Obecnie jest ich prawie 90 tysięcy z 176 krajów na całym świecie. Nie możemy dokładnie oszacować, ilu z nich mieszka w Polsce, ale wiemy, że około 1800 e-rezydentów ma polskie obywatelstwo. Ta społeczność rośnie jednak z każdym dniem.
- Niedawno obchodziliśmy siódmą rocznicę powstania programu e-Rezydencji. Dlaczego Estonia rozpoczęła tak innowacyjny projekt dla obcokrajowców? Jakie są jego główne zamierzenia?
- Przez ostatnie 30 lat Estonia spoglądała na możliwości, które mogą przynieść rozwój gospodarczy kraju napędzany nauką i nowymi technologiami w sposób zrównoważony. Dzisiaj nasz kraj jest w takim miejscu, że może dzielić się swoimi narzędziami i wiedzą z resztą świata, oferując szeroki wachlarz rozwiązań i usług, które spotkają się z potrzebami nowoczesnych przedsiębiorców i freelancerów w zglobalizowanym świecie. Celem programu e-Rezydencji jest wzmocnienie przedsiębiorców, cyfrowych nomadów i freelancerów bez uwagi na to, skąd pochodzą.
- Estonia była pierwszym krajem, który w 2014 r. dostosował się do potrzeb globalnych przedsiębiorców, aby prowadzić działalność transgraniczną całkowicie niezależnie od lokalizacji. Jak to dumnie mówimy, Estonia jest najbardziej zdigitalizowanym krajem na świecie - 99 proc. usług publicznych jest dostępna za pomocą internetu 24 godziny na dobę. Jednie małżeństwa i rozwody są niemożliwe w usługach online. Rozpoczynając program e-Rezydencji, stworzyliśmy możliwość dostępu do naszego cyfrowego, przyjaznego dla biznesu środowiska i e-usług tak, aby również obcokrajowcy mogli korzystać z usług wirtualnego prowadzenia firmy.
- Jak wygląda bycie e-Rezydentem i co ono daje osobie decydującej się dołączyć do tego grona?
- E-Rezydencja daje szansę założyć firmę na terenie Estonii w sposób szybki, wygodny, z minimum formalności i biurokracji, czyniąc to w dodatku całkowicie przez Internet. Polscy przedsiębiorcy mogą prowadzić swoją firmę z Polski i na polskim rynku, bez konieczności przeprowadzania się do Estonii.
- Każda osoba, która dołącza do programu, staje się e-rezydentem, otrzymuje unikalny numer identyfikacyjny umożliwiający cyfrowe uwierzytelnianie podczas działań dokładnie tak, jak wszyscy estońscy obywatele i rezydenci. Program daje dostęp do wszystkich narzędzi, żeby założyć firmę online w ciągu zaledwie jednego dnia skądkolwiek na świecie. E-rezydenci mogą cyfrowo podpisywać i szyfrować dokumenty oraz umowy zgodnie ze standardami UE. Dostają dostęp do szerokiej gamy opcji bankowości biznesowej i płatności.
- Ten program jest kluczem do tego, aby stać się częścią naszego otwartego, przejrzystego i godnego zaufania cyfrowego środowiska biznesowego. Dzięki e-Rezydencji można dołączyć do globalnej społeczności podobnie myślących przedsiębiorców i założycieli startupów.
- Wracając do początków estońskiego społeczeństwa technologicznego, było ciężko Estończykom odbudować krajową gospodarkę po 1991 roku i wstawić ją na tory nowoczesnej drogi rozwoju?
- W pewien sposób te początki sięgają nawet lat 60. XX wieku, kiedy główny ośrodek cybernetyki Związku Radzieckiego znajdował się w Tallinnie. Można powiedzieć, że ówczesne pokolenia i ich doświadczenie wpłynęło na to społeczeństwo technologiczne, jakie mamy dzisiaj.
- Po odzyskaniu niepodległości w 1991 roku Estonia zdecydowała się odbudować kraj w sposób bardziej zrównoważony i wydajny. Ogromne postępy w dziedzinie technologii i usług cyfrowych otworzyły możliwości wdrażania nowych sposobów rozwoju dla państwa i obywateli oraz tworzenia bardziej niezawodnej, bezpiecznej i lepiej dostępnej infrastruktury społecznej i biznesowej. Ta ścisła publiczno-prywatna współpraca między decydentami politycznymi a wizjonerskimi pionierami teleinformatyki pomogła Estonii stać się jednym z ekspertów w dziedzinie przywództwa cyfrowego.
- Dla lokalnej społeczności teleinformatyków osiągnięcia cyfrowe Estonii są przedmiotem wielkiej narodowej dumy. Jednakże nie osiadają oni na laurach i kontynuują działania, aby osiągać jeszcze bardziej doniosłe sukcesy. Z drugiej strony globalne uznanie Estonii daje głos małemu krajowi wśród światowych gigantów. Aby się rozwijać, estońscy przedsiębiorcy i startupy stawiają sobie wysoko poprzeczkę i od samego początku myślą globalnie.
- Czego Polska i Polacy mogliby się nauczyć od Estończyków? Jakie są największe sukcesy kraju, które mogłyby znaleźć zastosowanie także w polskim państwie?
- Historia e-Estonii pokazuje proces budowania zaufania między rządem a jego obywatelami. Zdigitalizowana infrastruktura, która łączy prawie wszystkie usługi publiczne, jest wygodna i pomaga uprościć zadania, eliminując niepotrzebną biurokrację. Dzięki dopracowaniu systemów tak, aby były jak najbardziej bezpieczne i przyjazne dla użytkownika, Estonia osiągnęła bezprecedensowy poziom przejrzystości w zarządzaniu.
- Dziś rozwiązania cyfrowe wyznaczają drogę dla wielu zmian zachodzących na arenie międzynarodowej. Jesteśmy otwarci i gotowi do wzmocnienia współpracy z Polską w celu przyspieszenia transformacji cyfrowej i interoperacyjności usług cyfrowych między naszymi krajami, tak jak robimy to na przykład z Finlandią.
- E-Recepty są dostępne bez względu na to, gdzie ludzie muszą kupować leki - w Estonii lub Finlandii, bez konieczności wystawiania jej w formie pisemnej. Krajowe rejestry przedsiębiorstw w Estonii i Finlandii rozpoczęły wymianę danych między sobą już w 2019 r., korzystając z możliwości oferowanych przez X-Road — bezpieczne rozwiązanie oparte na oprogramowaniu, będące bazą dla e-Estonii, które pozwala różnym sektorom publicznym i prywatnym na harmonijne i spójne funkcjonowanie.
- Według Indeksu Międzynarodowej Konkrencyjności Podatkowej 2021 ósmy rok z rzędu Estonia ma najlepszy kodeks podatkowy w kręgu krajów OECD. I rzeczywiście, pod wieloma względami, mamy najlepszy na świecie system podatkowy - bez podatku kapitałowego, bez podatku od przeniesienia własności, z szybkim i prostym zeznaniem podatkowym.
- Natomiast podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) pobierany jest tylko wtedy, gdy firma dzieli się swoim zyskiem, a nie automatycznie - gdy zysk jest osiągany. Wspomnę w tym miejscu, że Polska zdecydowała się na zastosowanie modelu estońskiego CIT, choć częściowo, nakierowanego w pierwszej kolejności na mikro i małe firmy.
- Ponadto, dzięki pierwszemu na świecie i wciąż wyjątkowemu programowi e-Rezydencji Estonia ma na celu wzmocnienie pozycji przedsiębiorców na całym świecie, także zachęcając inne kraje do przyjęcia rozwiązań cyfrowych w administracji rządowej i zarządzaniu.
- Mamy nadzieję na dalszy rozwój naszej współpracy w kwestiach cyfryzacji również z Polską w wielu dziedzinach, zwłaszcza w edukacji, aby życie naszych obywateli i ludzi biznesu było jeszcze prostsze, co może mieć tylko pozytywny wpływ na gospodarkę. Obszar edukacji jest jednym z najważniejszych, który należy stale "karmić" innowacjami i rozwiązaniami cyfrowymi, aby umożliwić naszym dzieciom rozwijać się na ludzi o innowacyjnym sposobie myślenia, którzy będą w przyszłości wywierać ogromny wpływ na swoje otoczenie.
- Globalne kryzysy zdrowotne związane z COVID-19 spowodowały ograniczenia, które niespodziewanie i dramatycznie uderzyły w firmy i freelancerów na całym świecie. 99% usług rządowych Estonii było już dostępnych online przed globalnym kryzysem zdrowotnym, co sprawiło, że kraj był bardzo dobrze przygotowany na przemiany społeczne podczas pandemii COVID-19. Estonia ma nadzieję służyć jako przykład, dostarczając przedsiębiorcom na całym świecie narzędzi cyfrowych do walki z pandemicznym kryzysem gospodarczym i ograniczeniami w podróżowaniu.
-Żeby zostać estońskim e-rezydentem nie musimy nawet jechać do Estonii, chociaż szczerze do tego zachęcamy. Co może zachwycić nowych "e-Estończyków“ w tym kraju?
- Stolica Estonii, Tallinn, z jednym z najwyższych wskaźników liczby start-upów na mieszkańca i aktywną zawodowo populacją zorientowaną na przedsiębiorczość i innowacje, została uznana za Europejską Dolinę Krzemową. "Małe, ale potężne“ to potoczne określenie używane do opisania zarówno Estonii, jak i wielu globalnych startupów, których korzenie wywodzą się z tego kraju - Skype, Wise, Playtech i ID.me to tylko kilka z naszych 9 jednorożców.
- Estonia zajęła szóste miejsce wśród światowych wschodzących ekosystemów dla startupów wg raportu Global Startup Ecosystem 2021, które jest najważniejszym na świecie badaniem na temat startupów. Raport, obejmujący 275 ekosystemów startupowych z całego świata, wskazał zasięg rynkowy Estonii jako jego najsilniejszą cechę. Ponieważ większość firm zakładanych przez e-rezydentów koncentruje się na rozwoju oprogramowania biznesowego i rozwiązaniach FinTech, e-Rezydencja przyczyniła się również do budowy silnej sieci innowacyjnych myślicieli i globalnej społeczności przedsiębiorców.
- Mając bardzo rzadko zaludniony kraj, Estończycy lubią spędzać dużo czasu na łonie natury, a większość mieszkańców ma dom na wsi lub w lesie. Aby zarządzać zrównoważonym stylem życia, który umożliwia mobilność między różnymi lokalizacjami na obszarach wiejskich i miejskich, Estonia stała się znana z szerokiego dostępu do bezprzewodowego internetu obejmującego prawie cały kraj. Dzięki bezpiecznym usługom cyfrowym ludzie mogą głosować, prowadzić swoje firmy, zarządzać podatkami i komunikować się z rządem całkowicie zdalnie, bez marnowania czasu na biurokrację i papierowe formalności.
- Mamy również nadzieję, że nasi e-rezydenci odkryją Estonię nie tylko jako miejsce prowadzenie biznesu, ale także jako cel turystyczny i będą zachwyceni naszą przyrodą, kulturą i jedzeniem. Czy wie Pan, że w Tallinie można przeżyć podróż w czasie? Stolicy udało się zachować sporą część architektury średniowiecza. Stare Miasto w Tallinie znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Jest to prawdziwie bajkowe miasto. Zapraszamy e-rezydentów i wszystkich Polaków do odkrywania wielu innych miejsc Estonii docenionych przez UNESCO. Dotarcie jest naprawdę proste. Bezpośredni lot z Warszawy do Tallina to tylko 80 minut, ale zawsze można wybrać alternatywną, spokojną podróż samochodem przez kraje bałtyckie. Zapraszamy do odwiedzenia visitestonia.com w celu uzyskania inspiracji i praktycznych wskazówek.
Artur Kuczmowski z kancelarii prawniczej Thompston&Stein wyjaśnia, jak wygląda z punktu widzenia polskiego przedsiębiorcy bycie e-Rezydentem. Jakie kroki należy poczynić, aby założyć firmę? Czego się wystrzegać?
Jakub Zygmunt, Geekweek Interia: Czym jest z punktu widzenia polskiego przedsiębiorcy e-Rezydencja?
Artur Kuczkowski, Thompson&Stein: Jest to zasadniczo cyfrowy "podpis elektroniczny“ wydawany osobom niebędącym obywatelami, ani rezydentami Estonii. To program, które daje dostęp do estońskich e-usług oraz możliwość podpisywania niezbędnych dokumentów podpisem cyfrowym.
- Czy to prawda, że dzięki e-Rezydencji dołączymy do prawdziwej mekki startupów?
- Dokładnie. Estonia jest mekką startupów, jest miejscem, gdzie ktoś, kto wsiąka w ten system, zaczyna myśleć globalnie. Estończycy nigdy nie myślą o sobie lokalnie, bo jest to bardzo mały rynek z 1,3 mln obywateli - każdy biznes robi się tam globalnie. Mają oni obecnie aż 9 jednorożców. Jeśli zaczynamy biznes w Estonii, to da się poczuć, że stajemy się częścią globalnej społeczności w zakresie nowoczesnych technologii.
- Jakie są zalety prowadzenia firmy w Estonii?
- Przede wszystkim jest to proste. Życzyłbym sobie, żeby w Polsce nie trzeba było tłumaczyć przepisów prawa i żeby były one tak jasno i zrozumiale napisane, jak w Estonii. W tym kraju traktuje się przedsiębiorcę jak partnera, a nie jak potencjalnego złodzieja chcącego okraść państwo.
- Jak wygląda krok po kroku cały proces stawania się e-rezydentem? Czy od razu stając się uczestnikiem tego programu możemy zakładać firmę?
- Warto nadmienić, że założenie firmy przez e-rezydencję jest jednym ze sposobów. Można również skorzystać z pełnomocnitwa kancelarii prawnej uprawnionej do tego usług lub samemu pojechać do Estonii. Zatem mamy trzy sposoby. Wracając do pytania, wygląda to w ten sposób, że aplikujemy online o uzyskanie statutu e-rezydenta. Następnie, w zależności od naszych odpowiedzi na pytania, policja i departament służby granicznej decyduje o przyznananiu e-rezydencji lub nie. Płacimy stosowną opłatę i w ciągu mniej więcej 40 dni od dnia złożenia wniosku jest możliwy odbiór "dowodu e-rezydenta“ we wskazanej przez nas we wniosku ambasadzie. Po odbiór musimy udać się osobiście, aby złożyć chociażby odciski palców.
- Posiadając e-Rezydencję mamy możliwość zalogowania się do Centrum Rejestracji i Systemów Informacyjnych (est. RIK) będącego estońskim odpowiednikiem naszego KRS, przez który możemy założyć firmę. Potrzebujemy jeszcze dwie rzeczy: adres rejestrowy w Estonii oraz osobę do kontaktu. Osoba do kontaktu to może być również kancelaria prawna, która posiada licencję i za jej pośrednictwem odbywać się będzie komunikacja państwa estońskiego z przedsiębiorcą. Takie rozwiązanie ułatwia komunikację i urzędnik nie musi szukać danego przedsiębiorcy po całym świecie. Zatem taki przedsiębiorca podpisuje z nami umowę, a następnie składa wniosek i firma jest zarejestrowana w Estonii.
- Bycie e-Rezydentem od razu budzi wątpliwości natury podatkowej. Czy posiadanie firmy w Estonii od razu nas zwalnia z płacenia podatków w Polsce? Z fiskusem którego państwa powinniśmy się rozliczać?
- Posiadając firmę w Estonii, ale będąc w Polsce i świadcząc usługi w Polsce, powinniśmy płacić podatki w Polsce. Zapisy Polskiego Ładu także wskazują na ten obowiązek.
- Na jakie jeszcze inne kwestie powinien uważać polski przedsiębiorca, który będzie e-rezydentem z firmą w Estonii?
- Pułapki podatkowe są podstawową kwestią do rozwiązania. Zawsze radzimy konsultować dane rozwiązania z prawnikiem. Kolejnym tematem do uzgodnienia jest faktyczne miejsce prowadzenia spółki lub firmy i kwestia tego, czy jest ona firmą wirtualną, czy jednak będzie miała jakieś swoje realne przedstawicielstwo w Estonii.
- E-Rezydencja daje możliwość korzystania z FinTechu. Nie musimy zakładać od razu konta bankowego, a skorzystać z takich rozwiązań jak np. Wise. Warto zatem mieć pewność, czy wybraliśmy dobrą księgowość - najlepszy księgowy to taki, który zna się na zapisach prawa w Polsce i Estonii.
- Czym się zajmują polscy e-rezydenci? Jakie branże reprezentują?
- W większości są to osoby prowadzące firmy związane z nowymi technologiami, IT, z blockchainem i kryptowalutami. W ogóle Estonia jako pierwsze państwo w tej części Europy zaczęło wprowadzać czytelne regulacje w zakresie funkcjonowania kryptowalut.
- Czy program e-Rezydencji daje coś samemu państwu estońskiego?
- Dla Estonii z jednej strony jest to odważne wpuszczenie do ekosystemu gospodarczego całego świata, z drugiej jest to ogromna popularyzacja tego kraju wśród obcokrajowców. To również zwiększenie bezpieczeństwa - im więcej mamy interesów gospodarczych z małym krajem, tym on ma więcej ambasadorów na świecie. Kolejny rok z rzędu mamy przypadek, że "urodziło się“ więcej e-rezydentów niż dzieci w Estonii - to jest dobitny przykład tego, jak bardzo ten kraj stał się rozpoznawalny.
- E-Rezydencja ma ogromny wpływ na gospodarkę. Jest to tak naprawdę pierwszy krok w większej integracji z tym krajem. Po tym jak otworzymy spółkę prawdopodobnie zaczniemy zwiększać jej obszar działalności, zamiast wirtualnego biura - otworzymy normalne. Zatrudniając kolejne osoby, księgowych, płacąc opłaty administracyjne i koszty utrzymania spółki, chcąc wyrobić sobie estoński numer i domenę internetową, sprawimy, że do budżetu państwa estońskiego wpadnie bardzo dużo pieniędzy. Wokół e-Rezydencji rozrósł się ogromny przemysł, który przynosi dla budżetu państwa wiele zysków. Moim zdaniem e-Rezydencja to majstersztyk PR-u.
