Kiedy pójść do urologa?

Od 21 do 25 września 2020 r. obchodzony jest Europejski Tydzień Urologii. W tych dniach warto przypomnieć, jakiej diagnostyki i leczenia wymagają choroby układu moczowego u mężczyzn i kobiet oraz układu płciowego u mężczyzn. Istnieje wiele niepokojących objawów, które powinny skłonić do pójścia do specjalisty. Bardzo ważna jest również odpowiednia profilaktyka schorzeń z tego zakresu, którą należy obowiązkowo odbywać!

Kto i w jakich sytuacjach powinien pójść do urologa?

Dr n. med. Przemysław Dudek, urolog, specjalista SCM clinic w Krakowie: - Na pewno mężczyźni w celu profilaktyki oraz diagnostyki chorób układu płciowego. Są one konieczne, aby w przypadku nowotworów prostaty lub jąder zareagować szybko i skutecznie.

- W ramach profilaktyki raka prostaty zaleca się, aby każdy mężczyzna, który ukończył 50 lat, a mający obciążenie genetyczne już po 40 roku życia, co roku wykonał badania kontrolne. Wcześniejsze wizyty są konieczne, gdy pojawiają się problemy np. z oddawaniem moczu (mogą oznaczać łagodny rozrost gruczołu prostaty, ale również nowotwór). Podczas wizyty przeprowadzamy badanie per rectum oraz USG. Ponadto wykonujemy oznaczenie stężenia swoistego antygenu sterczowego w surowicy, czyli PSA. Jeżeli badania wykazują nieprawidłowości pacjent kierowany jest m.in. na biopsję stercza i rezonans magnetyczny.

- Z kolei profilaktyka raka jąder powinna obejmować cotygodniowe samobadanie przez mężczyzn w każdym wieku. Wykrycie zgrubienia, obrzęku lub nagromadzonego płynu w mosznie są wskazaniami do natychmiastowej wizyty urologicznej. U pacjenta z tego typu zmianami w pierwszej kolejności wykonujemy USG jąder.

- Również stulejka jest bezwzględnym wskazaniem do wizyty u urologa. To problem nie tylko higieniczny. Może przyczyniać się także do rozwoju raka prącia.

Czy urolog jest lekarzem jedynie od męskich schorzeń?

- Oczywiście nie! Na wizytę u urologa powinna zdecydować się każda osoba (zarówno mężczyzna jak i kobieta) mająca problemy z układem moczowym.

- Bardzo niepokojącym objawem jest krwiomocz. Powinien on być bezwzględnie zdiagnozowany. Jest on podstawowym objawem nowotworów urotelialnych, wywodzących się z nabłonka, który wyścieła drogi moczowe. Oczywiście ten objaw może wystąpić także z błahych przyczyn jak np. zapalenie układu moczowego, jednak nigdy nie wolno go lekceważyć. Przy nowotworach pęcherza moczowego dodatkowo mogą też występować nawrotowe infekcje układu moczowego, parcie na pęcherz i częstsze oddawanie moczu. Są to objawy, które również powinny skłonić pacjenta do wizyty u specjalisty.

- W takich przypadkach podstawową diagnostyką, jaką wykonujemy jest badanie ogólne moczu oraz USG układu moczowego. Pacjenci od 40 rż. powinni profilaktycznie co roku je wykonywać. To właśnie podczas badania USG bardzo często zostaje przypadkowo zostaje wykryty również rak nerkowokomórkowy, który w początkowych stadiach nie daje praktycznie żadnych objawów.

- Jeżeli zauważone zostaną odchylenia od normy wykonujemy bardziej rozległą diagnostykę, jak np. tomografię komputerową, rezonans magnetyczny, a także cystoskopię, czyli badanie endoskopowe obrazujące wnętrze pęcherza moczowego. Wykonujemy również cytologię osadu moczu w celu wykrycia zmian nowotworowych w nabłonku dróg moczowych.

- Trzeba pamiętać również, że wszelkie zaburzenia w oddawaniu moczu są wskazaniem do udania się do urologa. Mogą one świadczyć o zaburzeniach urologicznych np. występowaniu pęcherza neurogennego i prowadzić do rozwinięcia się obustronnych wodonerczy, niewydolności nerek, a nawet konieczności dializoterapii. Nie należy wiec ich lekceważyć.

Jakie są sposoby leczenia nowotworów urologicznych?

- Nowotwór prostaty - istnieje wiele metod leczenia, a wybór uzależniony jest m.in. wieku, stopnia zaawansowania schorzenia, czy złośliwości. W przypadku raka średniego lub wysokiego ryzyka stosujemy metody radykalne. Prostatektomia radykalna to chirurgiczne usunięcie gruczołu krokowego z pęcherzykami nasiennymi, fragmentami nasieniowodów i czasem węzami chłonnymi Wykonywana jest w znieczuleniu ogólnym metodą otwartą bądź laparoskopowo (przez drobne nacięcia i za pomocą mikronarzędzi). Laparoskopia jest jednym z mniej inwazyjnych sposobów operowania. Rzadziej występują po niej powikłania, a pacjent nie jest narażony na długi okres rekonwalescencji, dzięki czemu szybko wraca do sprawności.

- Rak jąder - pacjenta operujemy bardzo szybko po diagnozie, a usunięte jądro podlega badaniu histopatologicznemu. Wykonujemy również tomografię komputerową jamy brzusznej, miednicy i klatki piersiowej pacjenta, która weryfikuje pojawienie się przerzutów. Niekiedy niezbędne jest przeprowadzenie chemioterapii, radioterapii bądź też dalszego leczenia chirurgicznego.

- Nowotwory urotelialne - leczenie zależy od wielu czynników m.in. stopnia zezłośliwienia i stadium zaawansowania choroby. Jeżeli guz przekracza warstwę mięśniową pęcherza wykonujemy leczenie radykalne, czyli usunięcie pęcherza moczowego wraz z drogami moczowymi. Wcześniej wykonujemy elektroresekcję nowotworu, aby ocenić jak głęboko nacieka w mięśniówkę i czy jest złośliwy.

- Rak nerki - podstawową metodą jest leczenie operacyjne. Im mniejszy nowotwór, tym mniej rozległe cięcie (nefrektomia oszczędzająca). Duże guzy wymagają usunięcia nerki czasem wraz z węzłami chłonnymi oraz czopem nowotworowym w przypadku naciekania i wrastania do żyły nerkowej i żyły głównej dolnej (nefrektomia radykalna).