W tym budynku obracają się całe ściany. Zaprojektowała go polska firma
Polscy architekci odnowili zabytkowy budynek dawnej rzeźni w Czechach. Pomimo ogromnych zniszczeń udało się wykonać projekt z zastosowaniem innowacyjnych rozwiązań, które sprawiły, że o polskim projekcie zrobiło się głośno i posypały się nagrody.
Międzynarodowy konkurs na projekt Galerii Sztuki Współczesnej PLATO w Ostrawie w Czechach został ogłoszony w 2017 roku i rozstrzygnięty w 2018. Przebudowa rozpoczęła się w 2020 roku. Jej celem było przywrócenie do użyteczności rzeźni z lat 80. XIX wieku. Zniszczeniu uległa nie tylko ze względu na upływ czasu, w tym wojnę, ale przyczynił się do tego również prywatny właściciel, który kupił obiekt po tym, jak został opuszczony w latach 60. XX wieku. Miasto nabyło budynek w 2016 roku i przeznaczyło na funkcje kulturalne.
Według wytycznych konserwatora uszkodzone elementy budynku miały zostać przywrócone wraz z detalami architektonicznymi. Gdy architekci KWK Promes zaczynali prace nad zabytkiem, był w złym stanie, a jedna z jego części (najmłodsza, z okresu międzywojnia) była niemal kompletnie zniszczona i zawaliła się już podczas prowadzonych prac. Architekci odbudowali ją, wykorzystując jednocześnie część cegieł do uzupełnienia braków w starszej części budynku, która zachowała się w lepszym stanie.
Wszystkie odbudowane fragmenty wykonano z szarego betonu, dzięki czemu wyraźnie kontrastują z zabytkową częścią. Czy nie lepiej byłoby odbudować go w całości z cegły? Prawdopodobnie znaleźliby się i zwolennicy takiego rozwiązania. Biorąc jednak pod uwagę przeznaczenie budynku, czyli galerię sztuki współczesnej, propozycja polskich architektów idealnie wpasowuje się w jej funkcję.
- Mankamenty rzeźni potraktowaliśmy jako wartości, których nie należy ukrywać, ale które warto eksponować, dopisując kolejną warstwę do historii tego miejsca - podkreślają w opisie koncepcji główni projektanci Galerii PLATO - architekci Robert Konieczny, Michał Lisiński i Dorota Żurek z KWK Promes. - Szczęśliwie, udało nam się przekonać do tego pomysłu konserwatora zabytków - dodał Lisiński.
W ścianach zabytku było także kilka dziur, które również wypełniono nowym materiałem, ale na tym nie poprzestano. Architekci zaprojektowali je tak, aby się obracały. Dzięki temu w niezwykle efektowny sposób można otworzyć budynek, co również współgra z funkcją - symboliczne otwarcie sztuki na otoczenie i zaproszenie "ulicy" do wnętrza. Łącznie wykonano sześć obrotowych ścian, dwie z nich otwierają się na hol wejściowy, pozostałe cztery otwierają sale wystawiennicze.
Innowacyjny projekt szybko zyskał uznanie w branży - dosłownie posypały się liczne nominacje i nagrody, a zagraniczne media do dziś opisują odnowiony budynek. Spośród najważniejszych nagród i wyróżnień warto choćby wymienić m.in. grand prix architektů (2023), Česká cena za architekturu (2023), konserwatorski Oscar Republiki Czeskiej za innowacyjne podejście do konserwacji zabytków (2023), umieszczenie na shortliście 40 projektów i znalezienie się wśród 7 finalistów EUmies Awards 2024. Galeria PLATO znalazła się ostatecznie w finałowej piątce.
- Konkurs rozstrzygnięty. Jesteśmy wśród pięciu najlepszych budynków Europy i to jest wielkim sukcesem nas wszystkich zaangażowanych w ten projekt, w tym oczywiście Miasta Ostrawa. Przez najbliższe dwa lata Galeria PLATO będzie pokazywana na wystawach w wielu miastach starego kontynentu. To wszystko rozpocznie się 14 maja na oficjalnej gali EUmies Awards 2024 w Barcelonie, gdzie Robert Konieczny wygłosi wykład i otworzy się wystawa najlepszych budynków Mies van der Rohe Awards. Co równie istotne, działania galerii, ale też najbliższego otoczenia będą obserwowane przez bardzo wielu ludzi z całej Europy. To dla nas ogromna szansa, ale też obowiązek by wszystkie nasze poczynania, również te w najbliższym kontekście były dobrym wzorem do naśladowania, bo znalezienie się wśród najlepszych jest zobowiązujące - pisze KWK Promes na Facebooku.
Robert Koniczny znany jest z nietypowych i przykuwających uwagę praktycznie całego świata projektów. Wystarczy spojrzeć na dom architekta "Arka", wybudowany na górskim stoku. Nazwa jest nieprzypadkowa, bowiem przypomina biblijną arkę Noego. Choć mieszkanie w betonowym domu nie wszystkim może przypaść do gustu, to z pewnością obok tego, nie sposób przejść obojętnie. Stoi na trzech wbitych w ziemię palach, a stoku dotyka tylko jednym narożnikiem. Charakterystyczne zwężenie pełni tu jeszcze jedną funkcję - dzięki niemu przestrzeń do życia wyniesiona jest na wysokość pierwszego piętra, co daje mieszkańcom nieco prywatności.
