Warszawskie osiedle w rejestrze zabytków. Miejsce pamięci o tragedii

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego historyczny układ urbanistyczny i zespół budowlany położonego w Warszawie Osiedla Muranów Południowy. To obszar położony na terenie dzielnic: Śródmieścia i Woli.

Nowy stan prawny uchroni "osiedle zabytek" przed niekontrolowanym dogęszczeniem przestrzeni między budynkami (na taki pomysł wpadł proboszcz miejscowej parafii św. Augustyna) i wprowadzi ściślejsze normy dot. wykonywania remontów i innych przekształceń budynków. W zamian za to mieszkańcy i mieszkanki będą mogli ubiegać się o dodatkowe finansowanie dla wykonywanych prac, w czym wspomoże ich budżet państwa.

---

Osiedle wzniesiono dla 40 tysięcy robotników, o standardzie niedostępnym przed wojną. Był pierwszym wznoszonym osiedlem mieszkaniowym na obszarze Muranowa. Do dziś zachowało swoje oryginalne założenie urbanistyczne z czytelnymi granicami. Tworzą go budynki mieszkalne: klatkowce, punktowce, galeriowce, wieżowce oraz użyteczności publicznej: szkoły, przedszkola, żłobki, kino. Są to budynki murowane, podpiwniczone, jedno- i dwukondygnacyjne o regularnym planie, o bogatym opracowaniu elewacji.

Układ funkcjonalno-przestrzenny układu urbanistycznego osiedla jest czytelny - zachowały się oryginalne ciągi komunikacji poziomej (jedynie pierwotny trakt przy Pałacu Mostowskich został wtórnie odgrodzony i przekształcony w parking). Ponadto w pełni czytelny jest układ zieleni komponowanej skwerów, zieleńców, szpalerów ulicznych, jak informuje Konserwator.

Ogromną wartością historyczną osiedla jest to, że zostało wzniesione w miejscu zburzonego getta warszawskiego. Nowa zabudowa - budynki z gruzobetonu, postawione na uporządkowanych hałdach gruzu, które zostały wykorzystane jako podłoże skarp i tarasowego układu terenu - stanowią "Osiedle - Pomnik" i miejsce pamięci o tragedii Holokaustu.

Wartości artystyczne zarówno założenia urbanistycznego, jak i zespołu budowlanego osiedla wynikają z połączenia stylowego socrealizmu z modernistycznym funkcjonalizmem. Luźna zabudowa odseparowana jest od ulic, a do tego uzupełniona zielenią z ciągami komunikacyjnymi i osiami widokowo-kompozycyjnymi.

Podczas budowy Muranowa zostały wdrożone nowe technologie takie jak gruzobetonowe pustaki, prefabrykowany detal rzeźbiarski, fluatowanie murów oraz nowe metody budowania, obejmujące metodę potokową oraz domy- szybkościowce. Ta pionierska realizacja na stałe wpisała się w rozwój architektury drugiej poł. XX w. i jest świadectwem m.in. zastosowania ówczesnych wizji urbanistycznych oraz powojennych technologii, jak przekazał Wojewódzki Konserwator Zabytków.