Niebezpieczny krztusiec atakuje w Czechach. Objawy, diagnostyka, leczenie

Jeszcze w styczniu było zaledwie 28 przypadków krztuśca. W marcu odnotowano już ponad 3 tysiące. Sytuacja, która ma miejsce w Czechach, najlepiej pokazuje skalę rozprzestrzeniania się choroby. Zapadł na nią także 80-letni burmistrz Pragi.

Krztuścem można zachorować się drogą kropelkową przez rozpylone podczas kaszlu wydzieliny przez chorego. Choć najniebezpieczniejszą postać choroby obserwuje się u niemowląt i dzieci, osoby w każdym wieku mogą zachorować na koklusz.

Krztusiec, nazywany także kokluszem, jest bakteryjnym zapaleniem tchawicy i oskrzeli wywołanym przez bakterie Bordetella pertussis, które wydzielają toksynę krztuścową, powodującą charakterystyczne objawy choroby.

Jedynym nosicielem bakterii wywołującej koklusz jest człowiek. Z tego powodu to właśnie on przyczynia się do rozprzestrzeniania choroby. Najbardziej narażone na groźny przebieg choroby związany nawet z hospitalizacją - są niemowlęta. To grupą zupełnie bezbronną, ponieważ nie otrzymuje od matki zarówno podczas życia płodowego, jak i karmienia mlekiem biernej odporności na chorobę. Najczęściej obserwuje się zachorowania krztuścem w wieku od 0 do 4 lat.

Kolejną grupą narażoną na groźne powikłania czy przebieg choroby są seniorzy. W Czechach ostatni przypadek śmiertelny dotyczy właśnie osoby starszej.

Koklusz objawy ma różne w zależności od fazy rozwoju choroby. Po 7-14 dniach od kontaktu z nosicielem pojawiają się pierwsze objawy. Jest to tzw. faza nieżywotna choroby. Objawy kokluszu w tym czasie bardzo łatwo pomylić ze zwykłym przeziębieniem. Są to:

• katar,  
• ogólne osłabienie, 
• ból gardła,  
• łagodny kaszel nasilający się w nocy, 
• zapalenie spojówek, 
• stan podgorączkowy.  

W tej fazie choroby prawidłowa diagnoza lekarza jest bardzo cenna, ponieważ leczenie jest wówczas najefektywniejsze. Jednocześnie chory na tym etapie najmocniej zaraża.

Drugą fazą rozwoju krztuśca jest faza kaszlu, w której występują charakterystyczne ataki kaszlu następujące jeden po drugim. Chory w czasie ich trwania wykrztusza gęstą wydzielinę. Ataki te często kończą się także wymiotami. U małych dzieci w związku z ogromnym wysiłkiem spowodowanym atakiem kaszlu mogą pojawić się wylewy i wybroczyny do spojówek oraz krwawienie z nosa.  Z kolei u niemowląt powikłania są jeszcze groźniejsze, ponieważ ataki kaszlu mogą zakończyć się bezdechem i drgawkami. Druga faza choroby może trwać od 2 do 4 tygodni. Jej występowanie w przypadku niemowląt wymaga hospitalizacji.

Ostatnia faza krztuśca jest okresem zdrowienia. U chorego powoli ustępują ataki kaszlu, jednak utrzymuje się on z różnym nasileniem nawet przez kilka miesięcy. Przebieg choroby u młodzieży i osób dorosłych najczęściej ma łagodniejszy charakter. Kaszel występuję w postaci przewlekłej. Jest meczący i utrzymuje się wiele tygodni.

Krztusiec leczy się antybiotykami i lekami łagodzącymi objawy. Najczęściej podaje się azytromycynę, klarytromycynę, erytromycynę, roksytromycynę oraz rowamycynę. Antybiotyki te są skuteczne na bakterie krztuśca. Antybiotyk najlepiej działa w pierwszej fazie rozwoju choroby. Podany w drugiej fazie nie przyczynia się do łagodzenia choroby, ale skrócenia okresu zakażania przez chorego.

Prawidłowe leczenie krztuśca może chronić chorego przed licznymi powikłaniami, wśród których wymienia się bezdechy, omdlenia, wymioty, przepukliny czy nietrzymanie moczu.

Krztusiec najszybciej rozprzestrzenia się wśród większych grup dzieci np. w przedszkolach. Jak się chronić przed kokluszem? Noworodki nie rodzą się z bierną odpornością na krztusiec. Także przechorowanie nie daje pełnej odporności na chorobę. Jej przebieg w przyszłości może być łagodniejszy, jednak nie jest zupełnie wykluczony.

Najskuteczniejszym sposobem ochrony przeciwko krztuścowi są szczepienia, które wprowadzone w Polsce w 1960 r. przyczyniły się do znacznego ograniczenia liczby zachorowań. W Polsce szczepienie przeciwko krztuścowi podaje się w formie szczepionki skojarzeniowej wraz z przeciwciałami błonicy i tężca. W szczepieniach obowiązkowych przewidziane są cztery podstawowe dawki szczepień przeciwko krztuścowi w:

• 2. miesiącu życia,  
• 3-4. miesiącu życia, 
• 5-6. miesiącu życia, 
• 16-18. miesiącu życia, 

a także dawki uzupełniające w wieku 6 i 14 lat. Lekarze obecnie zalecają dorosłym dawki przypominające co 10 lat, aby utrzymać pełną ochronę przeciwko bakteriom krztuścowym. Warto przy tym wiedzieć, że odporność na chorobę po szczepieniu szczepionką pełnokomórkową utrzymuje się przez 10 lat, a bezkomórkową przez 5 lat.

Przeczytaj także:

Nasze mózgi w tarapatach. Choroby neurologiczne u blisko połowy populacji

Pierwszy na świecie udany przeszczep wątroby świni do człowieka

Budzisz się w środku nocy? To oznaka problemów