Pasta do zębów bez fluoru, ale z... włosów. Keratyna w walce z próchnicą

Toksyczność fluoru jest kwestią dyskusyjną. Dziś wiele osób unika past do zębów z fluorem, zastępując je innymi. Trwają spory o to, jaka pasta bez fluoru będzie najlepsza dla naszego zdrowia i stanu uzębienia, tak aby chroniła przed próchnicą i umożliwiała remineralizację szkliwa. Niektórzy stosują np. pasty z hydroksyapatytem, ksylitolem, CPP-ACP, dodatkiem wapnia, witamin i ekstraktów roślinnych.

Międzynarodowy zespół badaczy, któremu przewodzi studentka Sara Gamea z King's College London, odkrył wyjątkowo obiecującą alternatywę dla fluorku sodu, aminofluorku i innych substancji zawartych w pastach do zębów. Jest nią keratyna, białko fibrylarne (o włóknistej strukturze) pochodzenia naturalnego, występujące we włosach, skórze, i paznokciach ludzi oraz sierści, piórach, łuskach, dziobach, kopytach, rogach i pancerzach zwierząt. Keratyna (nie mylić z kreatyną) jest już stosowana w kosmetykach do wzmacniania włosów i paznokci.

Badacze odkryli, że keratyna może wzmacniać również zęby. I mają na to dowody. Dzięki elastycznej strukturze białka wspierającego mineralizację keratyna "wykazuje potencjał w naprawie wczesnych uszkodzeń szkliwa zębów, przywracając zarówno jego wygląd optyczny, jak i właściwości mechaniczne. To badanie oferuje obiecującą, prostą i przyjazną klinicznie metodę rozwijania opartych na proteinach matryc do regeneracji tkanki twardej z naturalnie obfitych źródeł" - piszą autorzy badania. Takim źródłem może być na przykład owcza wełna, w której naturalnie występuje α-keratyna.

Autorzy badania zwracają uwagę, że "naprawa najwcześniejszych oznak uszkodzeń tkanek spowodowanych procesem próchniczym na powierzchni szkliwa zęba ma kluczowe znaczenie" dla zachowania zdrowia, a próchnica zębów jest procesem, który można powstrzymać. Gdy jednak dochodzi do uszkodzeń szkliwa, to przy braku minerałów, takich jak fosforany i wapń, nie może się ono odbudowywać.

Szkliwo zęba jest tkanką twardą, którą odbudowuje nasz organizm w procesie zwanym remineralizacją. Dzięki niemu struktura ta twardnieje i zwiększa swoją integralność, co stanowi przeciwieństwo demineralizacji i erozji. Fluor ma dowiedzioną skuteczność we wspomaganiu tego procesu, lecz ze względu na jego dyskusyjną, potencjalną toksyczność wiele osób szuka alternatywnych substancji do odbudowy szkliwa o bezdyskusyjnie neutralnym charakterze.

Do takich substancji zalicza się właśnie keratyna, która jest całkowicie nieszkodliwa. Nie zmienia to jednak faktu, że niektóre kosmetyki z keratyną mogą zawierać dodatek szkodliwych substancji, takich jak formaldehyd. Białko pozyskiwane z włosów czy sierści zwierząt jest jednak pozbawione szkodliwości i nikt tego faktu nie podaje w wątpliwość. Można więc uznać, że pasty do zębów z keratyną mogą być bezpieczną i skuteczną alternatywą dla past z fluorem, których obawia się część osób. Warto jednak zwrócić uwagę, że keratyna może być produktem odzwierzęcym, dlatego nie będą jej używać weganie... chyba, że będzie pochodzić z włosów z salonów fryzjerskich - wtedy można się zastanowić.

Źródło: Gamea S. et al. Biomimetic Mineralization of Keratin Scaffolds for Enamel Regeneration. Adv Healthc Mater. 2025 Aug 12:e02465. doi: 10.1002/adhm.202502465. Epub ahead of print. PMID: 40793834.