Tajemnica “syndromu Zatoki Perskiej" rozwiązana. Co go wywołało?
Po ponad trzydziestu latach udało się rozwiązać zagadkę dolegliwości trapiących żołnierzy służących w Iraku w latach 1990-1991. To skutek narażenia na bojowe środku trujące, czyli broń chemiczną.
“Syndromem Zatoki Perskiej" nazwano dolegliwości, które trapiły żołnierzy służących po obu stronach w wojnie w Iraku w latach 1990-1991. Z czasem przewlekłe zmęczenie, problemy z koncentracją, bezsenność i bóle mięśni zaczęły dolegać niemal co trzeciemu - aż 250 tys. z 700 tysięcy żołnierzy.
Podejrzewano wiele możliwych przyczyn: infekcje wirusowe, zatrucie toksycznymi pestycydami lub związkami z pożarów szybów naftowych. Mógł być to też skutek uboczny specyfików przeciw bojowym środkom trującym, które żołnierze przyjmowali albo samych takich środków - czyli broni chemicznej.
Objawy ujawniły się u weteranów wojny dopiero po jakimś czasie. Badania nie stwierdziły żadnych pozostałości toksyn, bowiem dość szybko ulegają rozkładowi. Brak jednoznacznej przyczyny tylko zagadkę pogłębiał.
To sarin jest powodem tajemniczego “syndromu Zatoki Perskiej"
W “Environmental Health Perspectives" naukowcy dowodzą, że najbardziej prawdopodobną przyczyną była ta ostatnia. “Syndrom Zatoki Perskiej" spowodował bojowy środek trujący - sarin.
Zagadkę rozwikłano badając geny byłych żołnierzy. Organizm może rozkładać sarin (choć zbyt wolno, by uniknąć śmiertelnego zatrucia przy wysokim jego stężeniu). Odpowiada za to enzym kodowany przez gen o nazwie PON1.
Ma dwie wersje: Q, która skutecznie rozkłada sarin lub R, która go nie rozkłada. Każdy z nas ma dwie kopie tego genu, więc można mieć genotyp QQ i rozkładać sarin szybciej, QR (i metabolizować go wolniej) lub RR (i nie rozkładać wcale).
Z badań amerykańskich naukowców wynikło, że żołnierze o genotypie RR znacznie (aż dwukrotnie) częściej uskarżali się na “syndrom Zatoki Perskiej" niż ci o pozostałych dwóch genotypach. Ci zaś o genotypie QR częściej niż o genotypie QQ.
Jak komentuje jeden z autorów pracy, dr Robert Haley, żadna inna przyczyna nie ma aż tak silnego związku z występowaniem syndromu - choć nie jest wykluczone, że inne się doń przyczyniły.
Jak działa trujący sarin?
Sarin blokuje kluczowy dla układu nerwowego enzym (acetylocholinoesterazę). Skutkiem działania sarinu jest stałe pobudzenie neuronów. Pierwszym efektem jest zwężenie źrenic, co powoduje bóle oczu, oraz ślinotok. Następuje też skurcz oskrzeli, co powoduje duszność i ból w klatce piersiowej.
Po niedługim czasie pojawiają się wymioty i biegunka, drżenie mięśni i drgawki. W końcu dochodzi do utraty przytomności i uduszenia w wyniku porażenia mięśni oddechowych.
Wojska Saddama Husseina nie użyły trującego sarinu. Pochodził z uszkodzonych podczas amerykańskich bombardowań magazynów. Przewlekłe narażenie na niewielkie stężenie sarinu nie daje żadnych nagłych objawów. Uszkadza jednak układ nerwowy, a to jest przyczyną choroby weteranów wojny w Iraku.
