Jak rodzą się supertajfuny i dlaczego tak często niszczą Filipiny?

W związku z nadejściem nad wschodnią część Filipin tajfunu Fung Wong, krajowa służba meteorologiczna ostrzegały przed "warunkami zagrażającymi życiu". Prognozowano prędkość wiatru osiągającą nawet 185 km/h, a według meteorologów fala sztormowa ma dotrzeć do Luzonu - największego skupiska ludności kraju.

Zaledwie kilka dni wcześniej kraj wciąż podnosił się po przejściu innego żywiołu - tajfunu Kalmaegi, który zabił ponad dwieście osób. Władze ogłosiły stan klęski żywiołowej, a tysiące ludzi ewakuowano z nisko położonych terenów. Takie scenariusze powtarzają się niemal co roku. Filipiny leżą bowiem w samym sercu światowej fabryki tajfunów.

Zagraniczne media piszą, że burza, która uderzyła w Filipiny, została nazwana "supertajfunem". Przyjrzyjmy się temu nazwisku od strony nauki.

Cyklony tropikalne, do których należą tajfuny, tworzą się wyłącznie nad oceanami, między 5° a 25° szerokości geograficznej, gdy temperatura powierzchni wody przekracza 25°C. Ciepłe morze ogrzewa powietrze, które unosi się, powodując spadek ciśnienia. W jego miejsce napływają nowe, wilgotne masy, a zjawisko zaczyna się nakręcać niczym olbrzymi wir. W centrum cyklonu (tzw. oku) ciśnienie spada nawet poniżej 960 hPa, a wokół niego powstaje strefa gwałtownych wiatrów, które mogą przekraczać 250 km/h. Wir przesuwa się z prędkością do 40 km/h, a kierunek jego ruchu wyznacza siła Coriolisa - na półkuli północnej cyklony skręcają na północny zachód, co prowadzi je wprost ku archipelagowi Filipin.

Około dwudziestu cyklonów tropikalnych rocznie rodzi się nad zachodnim Pacyfikiem, a połowa z nich uderza bezpośrednio w Filipiny. Decyduje o tym geografia. Kraj znajduje się bowiem na trasie większości burz, które formują się nad wyjątkowo ciepłymi wodami oceanu i następnie skręcają w stronę Azji.

Po przejściu przez Filipiny często zmierzają dalej na północ, ku Chinom lub Japonii, już osłabione po kontakcie z lądem. Nie przypadkiem archipelag uznawany jest za jedno z najbardziej narażonych miejsc na świecie, jeśli chodzi o skutki cyklonów tropikalnych.

Nie każdy tajfun jest supertajfunem. Wspólne Centrum Ostrzegania przed Tajfunami (JTWC) stosuje ten termin dopiero wtedy, gdy prędkość wiatru przekracza 130 węzłów, czyli około 240 km/h - to odpowiednik czwartej kategorii w skali Saffira-Simpsona. Takie zjawiska, choć rzadkie, mają niszczycielską moc: podnoszą poziom morza o kilka metrów, powodują lawiny błotne i paraliżują komunikację.

Huragany, tajfuny, cyklony... pomimo różnych nazw, mamy ten sam mechanizm. Różnią się jedynie regionem występowania. Nad Atlantykiem i wschodnim Pacyfikiem mówi się o huraganach, nad Oceanem Indyjskim o cyklonach, a w zachodnim Pacyfiku - właśnie o tajfunach. W Australii noszą lokalną nazwę willy-willy, a w Europie słyszymy o orkanach.

Naukowcy nie obserwują wzrostu liczby samych cyklonów, ale zauważają, że te, które już się tworzą, są coraz gwałtowniejsze. Ocieplenie oceanów dostarcza im więcej energii - powietrze jest bardziej wilgotne, a woda cieplejsza. W efekcie otrzymujemy wyższe prędkości wiatru, większe opady i coraz groźniejsze fale sztormowe. I one także będą uderzały w Filipiny.

Źródła: BBC, Geekweek