Jedne z największych sił pancernych NATO. Ile Polska ma czołgów

Najpierw spójrzmy na organizację czołgów Sił Pancernych i Zmechanizowanych. Za podstawową jednostkę można tu uznać batalion pancerny, na który klasycznie składa się 58 czołgów (niemniej są plany, aby w ramach reformy zmniejszyć tę liczbę do 44 czołgów). Obecnie w wojsku polskim etatowo znajduje się 14 batalionów pancernych, co teoretycznie oznacza w linii 808 czołgów, jednak trzeba mieć na uwadzę możliwość braków m.in. ze względu na remonty lub wymiany maszyn. W podziale na dywizje są to:

12. Dywizja Zmechanizowana

• Batalion czołgów - Czarne (2. Brygada Zmechanizowana)

11. Lubuska Dywizja Kawalerii Pancernej

• 1.Batalion czołgów - Świętoszów (10. Brygada Pancerna)
• 24.Batalion Ułanów im. Hetmana Wielkiego Koronnego Stanisława Żółkiewskiego - Świętoszów (10. Brygada Pancerna)
• 1.Brabancki batalion czołgów - Żagań (34. Brygada Pancerna)
• 2.Flandryjski batalion czołgów - Żagań (34. Brygada Pancerna)

16. Dywizja Zmechanizowana

• 1.Batalion czołgów - Orzysz (15. Giżycka Brygada Zmechanizowana)
• 2.Batalion czołgów - Orzysz (15. Giżycka Brygada Zmechanizowana)
• 1.Batalion czołgów - Morąg (20. Bartoszycka Brygada Zmechanizowana)
• 1.Batalion czołgów - Braniewo (9. Braniewska Brygada Zmechanizowana)
• 2.Batalion czołgów - Braniewo (9. Braniewska Brygada Zmechanizowana)

18. Dywizja Zmechanizowana

• 1.Batalion czołgów - Warszawa-Wesoła (1. Warszawska Brygada Pancerna)
• 2.Batalion czołgów - Warszawa-Wesoła (1. Warszawska Brygada Pancerna)
• Batalion czołgów - Żurawica (19. Lubelska Brygada Zmechanizowana)
• Batalion czołgów - Lublin (19. Lubelska Brygada Zmechanizowana)

Pamiętać należy, że do dyspozycji w Wojsku Polskim powinno znajdować się także przynajmniej kilka kompanii czołgów (po 14 sztuk) przeznaczonych do szkolenia.

Wraz z planowaną rozbudową wojsk pancernych formowane są nowe bataliony. Na ten moment oficjalnie ogłoszono tworzenie sześciu dodatkowych jednostek, które teraz są na różnym etapie tworzenia, jednak jeszcze bez żadnych przekazanych czołgów. Powstają ich struktury, gdzie rozbudowuje się infrastrukturę oraz rekrutuje żołnierzy. Część z nich już posiada obsadzony personel, który szkoli się do przyszłych zadań.

W podziale na dywizje formowane bataliony pancerne to:

16. Dywizja Zmechanizowana

• 3.Batalion czołgów - Elbląg ( 9.Braniewska Brygada Kawalerii Pancernej)
• 2.Batalion czołgów - Ostróda (20. Bartoszycka Brygada Zmechanizowana)
• 1.Batalion czołgów - Załuski (16. Brygada Zmotoryzowana)

18. Dywizja Zmechanizowana

• 3.Batalion czołgów - Warszawa-Wesoła (1.Warszawska Brygada Pancerna)
• 1.Batalion czołgów - Wólka Gościeradowska (18. Brygada Zmechanizowana)

Formowana 1. Dywizja Piechoty Legionów

• 1.Batalion czołgów - Czerwony Bór (2.Brygada Pancerna Legionów)
• 5.Batalion czołgów - Czartajew (2.Brygada Pancerna Legionów)

Przechodząc do stanu liczebnego czołgów i ich rodzajów w polskich siłach lądowych warto wyróżnić, że możemy mówić o okresach przed i po wybuchu wojny w Ukrainie, która przyniosła rewolucję pancerną.

Przed 24 lutego 2022 roku polskie siły pancerne składały się z:

• Około 300-350 T-72M/M1/M1R - najstarsze czołgi na wyposażeniu polskiej armii. Pierwsze T-72 znalazły się w Wojsku Polskim jeszcze w 1978 roku. Następnie od 1981 roku na licencji produkowały je gliwickie zakłady Bumar- Łabędy. Od 1978 do 1989 Wojsko Polskie otrzymało około 750 czołgów serii T-72.
• 232 PT-91 Twardy - polska modyfikacja czołgów T-72M1. Zachowując starszą poradziecką konstrukcję, wprowadzała zachodnie i krajowe zmiany m.in. w napędzie i elektronice. Czołgi PT-91 Twardy powstawały w zakładach Bumar-Łabędy od 1994 do 2002 roku.
• 127 Leopard 2A4 - czołg podstawowy III generacji, opracowany przez Krauss-Maffei Wegmann (KMW) oraz Rheinmetall, produkowany w latach 1985-1992. Pierwszy czołg zachodniej konstrukcji w Wojsku Polskim, przyjęty do naszych sił lądowych w ramach umowy z 2002 roku, na pozyskanie z zasobów niemieckiej armii 128 wozów. W listopadzie 2013 roku podpisano umowę na dostawy dodatkowych 14 maszyn.
• 105 Leopard 2A5 - ulepszona wersja Leoparda 2, pozyskana dla naszego wojska w ramach wspomnianej umowy z listopada 2013 roku.
• 15 Leopard 2PL - zmodernizowane czołgi Leopard 2A4 w ramach programu prowadzonego od 2015 roku przez Zakłady Bumar-Łabędy w Gliwicach we współpracy z niemieckim Rheinmetall Landsystems, który produkuje części zamienne i technologię. Pierwsze zmodernizowane Leopardy weszły do służby we wrześniu 2020 roku.

Wraz z wybuchem wojny za naszą granicą Polska przekazała z zasobów swojej armii ogromną liczbę czołgów. Do dziś mimo zapowiedzi Ministerstwo Obrony Narodowej nie podało ich dokładnej liczby, więc ciągle możemy posługiwać się tylko szacunkami. Mówi się jednak o nawet ponad 350 czołgach, z których około do 300 to wozy serii T-72, 30-60 PT-91 i 14 Leopard 2A4.

Wraz z wybuchem wojny za naszą granicą i przekazaniem ogromnych datków dla Ukrainy, Polska rozpoczęła szeroko zakrojoną modernizację wojsk pancernych. 5 kwietnia 2022 roku ówczesny minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak podpisał umowę opiewającą na 4,75 mld dolarów na dostawę 250 czołgów w wersji M1A2 SEPv3 wraz z pakietem szkoleniowym i logistycznym. Obok tego 5 stycznia 2023 roku zakupiono do naszej armii 116 starszych czołgów M1A1 FEP (Firepower Enhancement Package).

Obecnie trwają dostawy czołgów M1A2 SEPv3 i do Polski dostarczono już 47 sztuk, a pierwsze z nich już trafiły do żołnierzy 1. Warszawskiej Brygady Pancernej oraz do Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych w Poznaniu, gdzie szkolą się na nich czołgiści. Wszystkie 116 M1A1 FEP znajdują się już w naszym kraju i są na wyposażeniu jednostek w linii.

Modernizacja polskich sił pancernych została oparta nie tylko na amerykańskich Abramsach, ale także południowokoreańskich K2 Black Panther. 26 sierpnia 2022 roku, podpisano z ich producentem Hyundai Rotem Company umowę wykonawczą opiewającą na 3,37 mld na 180 czołgów K2GF (Gap Filler) wraz z pakietem szkoleniowym i logistycznym. Pierwsze z tych czołgów trafiły na wyposażenie polskich żołnierzy już w grudniu 2022. 2 sierpnia br. podpisano drugą umowę wykonawczą o wartości 6,5 mld dolarów zakładającą pozyskanie nie tylko kolejnych czołgów K2, ale i stworzenie ich spolonizowanej wersji, K2PL, która według założeń ma powstawać w Polsce. Umowa zakłada także transfer technologii obejmujący ustanowienie w Polsce zdolności w zakresie pełnej obsługi i eksploatacji czołgów. Dostawy K2GF przewidywane są na lata 2026-2027, K2PL zaś na lata 2028-2030.

Do tej pory dostarczono już 151 czołgów K2GF z pierwszej umowy wykonawczej. Według planów pozostałe 29 maszyn ma trafić do naszego kraju jeszcze w tym roku.

Stale trwa także modernizacja czołgów Leopard 2A4 do standardu 2PL. Według dostępnych informacji do listopada 2024 roku do jednostek Wojska Polskiego dostarczono już 82 Leopardów 2PL.

Próbując więc oszacować, ile na dzień 15 sierpnia 2025 roku znajduje się czołgów w Wojsku Polskim, możemy wskazać:

• Maksymalnie do 100 czołgów serii T-72
• Około 170-200 PT-91
• 46 Leopard 2A4
• 105 Leopard 2A5
• 82 Leopard 2PL
• 116 M1A1 FEP Abrams
• 47 M1A2 SEPv3 Abrams
• 151 K2GF

Daje to 817-847 czołgów co przekłada się na wyposażenie dla 14 pełnych batalionów z nadwyżką, z czego większość znajduje się w linii, niektóre przechodzą proces przekazywania do jednostek, a część jest wykorzystywanych do szkolenia lub przeszła do rezerwy. Warto jednak pamiętać, że w najbliższych latach docelowo z regularnych jednostek mają zostać wycofane czołgi poradzieckiej konstrukcji serii T-72 oraz PT-91 Twardy. Po odjęciu tych maszyn i dodaniu pewnych na ten moment dostaw jeszcze 203 M1A2 SEPv3 Abrams, 145 K2GF i 64 K2PL daje to łącznie 959 czołgów tj. 16,5 batalionów.

Z takimi liczbami polskie wojska pancerne plasują się na czwartej pozycji względem liczby wśród państw NATO, za kolejno Stanami Zjednoczonymi, Turcją oraz Grecją. Niemniej w porównaniu do Greków nasi czołgiści jeżdżą już znacznie nowocześniejszymi maszynami, co podnosi ich wartość bojową.

Warto jednak pamiętać, że nawet z planowaną liczbą 959 czołgów osiągniętą do 2030 roku do sformowania 21 etatowych batalionów brakuje jeszcze 259 nowoczesnych maszyn. Dodać do tego trzeba kompanie szkoleniowe i rezerwy maszyn do pełni zdolności bojowych. Ponadto 21 batalionów do stan jaki znamy na dzień 15 sierpnia 2025 roku. Założyć jednak trzeba, że rozpoczęte zostaną także procesy formowania kolejnych jednostek m.in. batalionu lub batalionów dla brygady zmechanizowanej w 1.Dywizji Piechoty Legionów lub brygad w zapowiadanej szóstej dywizji w Siłach Lądowych. To oznacza potrzebę pozyskiwania nowych czołgów. Taki plan można wykonać kolejnymi zamówieniami nowoczesnych maszyn (deklarowane są plany kolejnych umów na czołgi K2), utrzymaniem w linii starszych czołgów T-72 oraz PT-91 lub reformą struktury jednostek i obniżenia liczby 58 czołgów na batalion do 44.