Lotnictwo morskie w rozsypce: "Nie będzie na czym latać"

W poprzednim tekście (Caracal nie poleci. Co dalej z polskim lotnictwem morskim?) zarysowałem sytuację w jakiej może znaleźć się Brygada Lotnictwa Marynarki Wojennej w nieodległej przyszłości. Pora bliżej się przyjrzeć, w jakich warunkach i na jakim sprzęcie pracują polscy piloci.

Według Wikipedii, na którą powołuje się wielu komentujących i, z której prawdopodobnie czerpią wiedzę polscy politycy, gdyńska brygada dysponuje 8 śmigłowcami zwalczania okrętów podwodnych Mi-14PŁ o numerach: 1001, 1002, 1003, 1005, 1007, 1008, 1010, 1011 oraz dwoma śmigłowcami ratowniczymi Mi-14PŁ/R o numerach 1009, 1012, które zostały przebudowane z Mi-14PŁ na wersję ratowniczą po wycofaniu Mi-14PS w 2010 roku.

Prócz ciężkich śmigłowców są jeszcze lekkie: 4 śmigłowce ratownictwa morskiego W-3RM Anakonda o numerach 0505, 0506, 0511, 0513 (już nie ma go na stanie PMW); 3 śmigłowce ratownictwa morskiego W-3WARM Anakonda, numery: 0813, 0815, 0906, oraz 4 śmigłowce zwalczania okrętów podwodnych Kaman SH-2G Super Seasprite: 3543, 3544, 3545 i 3546.

Ponadto według wirtualnej encyklopedii na wyposażeniu są jeszcze 2 śmigłowce transportowe W-3T Sokół (0209, 0304),  a także śmigłowce transportowe Mi-8MTV-1 (5528) oraz Mi-17 (0608). W rzeczywistości już ich nie ma: 5528 został sprzedany do Czech, a 0608 przekazany do Leźnicy Wielkiej). Prócz nich właściwie już zabytkowe Mi-2 w wersji transportowej, których pozostało 5. Nie można pominąć jeszcze 14 samolotów M-28 Bryza w różnych wersjach. Jednak nas bardziej interesują Mi-14 oraz Anakondy, dlatego o śmigłowcach transportowych i samolotach dziś pisać nie będziemy.

Jak widać na papierze sytuacja jest bardzo dobra: Marynarka Wojenna dysponuje 10 śmigłowcami ciężkimi i 11 lekkimi. Problem w tym, że tylko na papierze.

Jak się dowiedzieliśmy od marynarzy służących w Brygadzie Lotnictwa Marynarki Wojennej już teraz skończyły się resursy śmigłowcom Mi-14PŁ pierwszej serii, czyli 1001, 1002, 1003 i 1005. Zostały one już wycofane z czynnej służby. Pozostałym Mi-14PŁ i Mi-14PŁ/R resursy skończą się w najbliższych latach: 1012 zostanie wycofana w przyszłym roku, 1009 w 2018 roku, a do 2021 roku pozostałe.

Jeszcze gorsza sytuacja jest pośród lekkich śmigłowców. W Darłowie znajduje się obecnie jedynie jedna sprawna Anakonda o numerze 0813, która pełni dyżur ratowniczy zamiennie z Mi-14PŁ/R. Nadmienić należy, jest to jedyne miejsce pełnienia dyżuru ratowniczego obejmujące całą linię brzegową polskiego wybrzeża. Pozostałe śmigłowce znajdujące się na stanie są albo na przeglądach, albo w Świdniku, gdzie są modernizowane.

Dwa transportowe W-3T Sokół są przebudowywane w Świdniku na wersję morską. Miały być one gotowe w lutym i marcu. Zostało zorganizowane uroczyste przekazanie śmigłowców z udziałem min. Macierewicza, ale skończyło się tylko na uroczystości i fanfarach. Do dziś PMW nie odebrała śmigłowców z powodu różnych wad wykrytych podczas odbioru. Nadal nie wiadomo, kiedy będą gotowe. W dodatku jest to tylko działanie doraźne, gdyż w  żaden sposób nie będą one dorównywały fabrycznym Anakondom.

Podobnie sytuacja ma się ze śmigłowcami o numerach 0505, 0506 i 0511. Prace nad nimi również są opóźnione. Pierwszy przechodzi testy fabryczne, a dwa pozostałe nadal są składane.

Na modernizację miały już dawno trafić pozostałe Anakondy W-3WARM o numerach 0813, 0815 i 0906. Jednak ze względu na opóźnienie przy modernizacji wcześniejszych śmigłowców są one nadal w służbie. Im dłużej taki stan trwa, tym jest to groźniejsze dla życia zarówno załóg, jak i ratowanych osób.

Jak podkreślają służący w Brygadzie marynarze:

- Współpraca ze Świdnikiem jest żenująca. Nic sobie nie robią z opóźnień, a nie ma na czym latać. Miały iść do remontu trzy kolejne, ale ich nie wysłaliśmy, bo zostalibyśmy bez "śmigieł".

- Na dodatek są tak bezczelni, że lobbują swój nowy, niesprawdzony śmigłowiec, istniejący tylko w wersji cywilnej jako produkt, który ma być panaceum na wszelkie bolączki wojska. Nie potrafią sobie poradzić z modernizacją i serwisem W-3, a wpychają na siłę kolejny bubel - dodają.

Jeszcze gorzej sytuacja ma się ze śmigłowcami pokładowymi SH-2G, do których brakuje części, których na rynku nie ma. Amerykanie swoje śmigłowce wycofali do rezerwy w 2001 roku. Australijczycy w 2008 roku. Z tego powodu dwie z czterech maszyn zostały przeznaczone na kanibalizację. Dzięki temu jeden śmigłowiec może być w gotowości, a drugi w tym czasie znajduje się na przeglądach.

8 lutego 2016 roku poseł Stanisław Lamczyk zgłosił interpelację, w której zapytał o możliwości prowadzenia akcji ratunkowych przez Brygadę Lotnictwa Marynarki Wojennej. Pisał on wówczas:

"Zgodnie z zapisami Międzynarodowej Konwencji o poszukiwaniu i ratownictwie morskim sporządzonej w Hamburgu dnia 27 kwietnia 1979 roku, zwanej także Konwencją SAR, Rzeczypospolita Polska zobowiązana jest do zapewnienia poszukiwania i ratowania każdej osoby znajdującej się w niebezpieczeństwie na morzu, bez względu na okoliczności w jakich znalazła się w niebezpieczeństwie. Zapisy konwencji dotyczą nie tylko załóg i pasażerów statków towarowych bądź promów pasażerskich, ale także kutrów rybackich, prywatnych jachtów, statków wycieczkowych, jednostek wojskowych i badawczych, czy też pracowników platform wiertniczych.

Zaznaczyć trzeba iż po akwenie Morza Bałtyckiego dziennie przemieszcza się średnio około 2000 różnych jednostek pływających. Polska strefa odpowiedzialności SAR to blisko 30.000 km2 obszaru Bałtyku Południowego oraz strefy przybrzeżnej. Morze Bałtyckie to obecnie jeden z najbardziej zatłoczonych akwenów na świecie, na którym koncentruje się ok. 15 proc. światowego transportu. (...)

Tymczasem zgodnie z danymi przedstawionymi przez Komisję Helsińską, w ciągu dekady 2002/2011 na Bałtyku doszło do 1133 wypadków i incydentów, co wskazuje, iż co roku dochodzi do ponad 110 niebezpiecznych zdarzeń. W związku z ciągłym wzrostem znaczenia Morza Bałtyckiego dla transportu morskiego, można wskazać, iż w najbliższym czasie powyższe dane nie ulegną zmianie. Akwen ten był świadkiem wielkich katastrof morskich w nieodległej przecież przeszłości. Wydarzenia związane z zatonięciem promów "Jan Heweliusz" w 1993 roku oraz "Estonia" w 1994 roku wskazały jak ważna jest możliwość szybkiego dotarcia w miejsce katastrofy i rozpoczęcia akcji ratowniczej, co możliwe może być tylko dzięki użyciu w toku prowadzonej akcji przynajmniej kilku śmigłowców ratownictwa morskiego. Brygada Lotnictwa Marynarki Wojennej to jedyna formacja lotnicza w Polsce, która utrzymuje ciągłą gotowość do prowadzenia akcji ratowniczych nad obszarami morskimi z wykorzystaniem śmigłowców ratowniczych, dlatego potrzebna jest niezwykła dbałość o jej wyposażenie i wyszkolenie.

W związku z sytuacją w której siły ratownictwa morskiego dysponują tylko jednym sprawnym śmigłowcem zwracam się do Pana Ministra z pytaniami:

1. Jaki jest scenariusz działań ratowniczych na Bałtyku w razie nagłego zdarzenia wymagającego większych sił ratunkowych niż te którymi obecnie dysponujemy?
2. Czy jest możliwość doposażenia w helikoptery Gdyńskiej Brygady Lotnictwa Marynarki Wojennej?
3. Jeżeli odpowiedź na drugie pytanie jest twierdząca, to jak szybko mogłoby to nastąpić?"

W odpowiedzi wiceminister Bartosz Kownacki odpowiedział m.in.:

"(...) Mając na uwadze liczbę statków powietrznych lotnictwa śmigłowcowego Marynarki Wojennej, dedykowanych przez Dowódcę Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych do realizacji zadań w ramach systemu SAR, ewentualne wydzielenie dodatkowych sił do działań ratowniczych na Bałtyku aktualnie mogłoby mieć miejsce jedynie w ramach liczby statków powietrznych wydzielonych do systemu SAR jako zapasowe środki dyżurne - zgodnie z decyzją i możliwościami sprzętowymi dowódcy jednostki wydzielającej. Jednocześnie informuję, że ‘Plan modernizacji technicznej Sił Zbrojnych RP na lata 2016-2022’ przewiduje pozyskanie - do 2019 r. - dla Brygady Lotnictwa Marynarki Wojennej 6 śmigłowców w wersji poszukiwawczo-ratowniczej w oparciu o wspólną platformę bazową. Pozyskanie i wprowadzenie na wyposażenie Sił Zbrojnych RP nowych śmigłowców uzależnione jest od terminu zakończenia i efektów trwających aktualnie procedur związanych z przetargiem na śmigłowce wielozadaniowe."

Dziś już ta odpowiedź jest nieaktualna, gdyż przetarg na śmigłowce został przez rząd unieważniony. Pozostaje pytanie: Co dalej? W wielu mediach pojawiły się informacje, że w ramach nowego przetargu lub zakupu interwencyjnego można zakupić inne śmigłowce.

Problem jednak w tym, że ponowne rozpisanie przetargu to okres przynajmniej 3 lat. Wyprodukowanie śmigłowców to kolejne dwa lata. Wówczas polskie lotnictwo morskie może pozostać bez ciężkich śmigłowców. Zakup interwencyjny z kolei nie obejmie raczej transferu technologii, specjalistycznego wyposażenia, czy też dodatkowego oprzyrządowania, a jeśli nawet, to trzeba będzie za to słono zapłacić. Tak więc Polska straci również offset.

Załogi z Darłowa nie kryją rozgoryczenia takim rozwiązaniem, ponieważ coraz częściej pojawia się pomysł zakupu w postępowaniu interwencyjnym śmigłowca S-70i:

- Jak można zastąpić ciężki śmigłowiec zabierający na pokład 20 osób, śmigłowcem średnim? - pyta chcący zachować anonimowość żołnierz. - Jak można zastąpić Mi-14 Black Hawkiem? Gdyby przetarg dotyczył zastąpienia W-3, to wzięlibyśmy Black Hawka z pocałowaniem ręki, ale nie za "peeła".

- To nie ta klasa - dodaje.

Podobnie sytuacja ma się z załogami. Lotnicy liczyli, że otrzymają nowe śmigłowce. Teraz brakuje nie tylko sprzętu, ale może i braknąć załóg, których nie będzie na czym szkolić, a wkrótce także, nie będzie miał kto szkolić.

W lutym odchodzi do cywila dwóch dowódców załóg, dwóch ratowników, oraz dwóch innych specjalistów. Niebawem w Darłowie pozostanie tylko jedna pełna załoga Mi-14PŁ/R, a drugą będzie można złożyć na siłę, z tym że tylko jedna będzie mogła wykonywać loty w nocy.

- Ludzie zaczynają odchodzić. Od lat widać dziurę pokoleniową, która coraz bardziej się nawarstwia, zarówno w personelu latającym jak i naziemnym, przy dalszym cięciu etatów. Wkrótce może zabraknąć doświadczonych instruktorów. W tej materii nie można postawić tylko na młodość, Bałtyk nie wybacza błędów - mówi jeden z marynarzy.

- Ten przetarg to był rzut na taśmę. Cała infrastruktura jest przygotowywana na nowe śmigłowce. Trwają remonty, a śmigłowców nie będzie - dodaje.

Były minister obrony narodowej, Tomasz Siemoniak, mówił na antenie RMF FM:

- Szkoda straconego roku i dziwię się, że w taki sposób to rozegrano. Nie znam szczegółów rozmów.

- Takie sprawy można załatwiać w taki sposób, że nie przynosi to odwoływania wizyt - dodawał gość Roberta Mazurka. - Moim zdaniem nie o offset poszło, tylko była to decyzja polityczna uwarunkowana z jednej strony wcześniejszą zapowiedzią, a z drugiej pieniędzmi. To jest 13,5 mld zł. Jestem przekonany, że nigdy taka kwota nie zostanie przez PiS na śmigłowce wydana - podkreślał Siemoniak.

Mimo tego humory politykom PiS dopisują. Wiceminister obrony Bartosz Kownacki powiedział, że teraz należy "rozważyć inne skonstruowanie koncepcji zakupu śmigłowców". Pytanie tylko, czy jest na to czas i czy kiedy koncepcje zostaną opracowane, marynarze będą mieli jeszcze na czym latać.

W trybie awaryjnym planuje się przedłużyć resursy wycofanym śmigłowcom, które miałyby przejść gruntowny przegląd techniczny z udziałem WZL-1 Łodź i ITWL. Jednak, po pierwsze:  do dziś nie wiadomo czy i ile czasu będzie to trwało, a po drugie: jak długo można przedłużać resursy śmigłowcom, które mają ponad 30 lat?

Mimo tego, że powoli załogi nie mają na czym latać, a za dwa lata utracą zdolność do prowadzenia operacji nad morzem na ciężkich śmigłowcach, to wiceminister Kownacki zapewnia, że wszystko jest w porządku i zerwanie kontraktu nie osłabi zdolności bojowej polskiej armii.

Podobnego zdania jest prezes Jarosław Kaczyński. W TVP Lublin powiedział:

- A tutaj będziemy mieli, mam nadzieję, bardzo nowoczesne śmigłowce, można nawet powiedzieć supernowoczesne śmigłowce, które są w stanie wykonać bardzo wiele zadań bojowych, i wyposażenie do nich. To jest oczywiście sprawa za jakiś czas, ale Caracale też przecież nie miały w Polsce być tak od razu, tylko miano je wyprodukować, także tutaj proszę się o to nie niepokoić.

Po czym dodał: - Caracale nie dokonałyby przełomu, jeżeli chodzi o bezpieczeństwo naszej armii.

Można przypuszczać, że zapomniał o istnieniu Polskiej Marynarki Wojennej. Teraz parafrazując Kazika Staszewskiego wypada zapytać: "To jeszcze jest głupota, czy już zdrada?"

***Zobacz materiały o podobnej tematyce***