Fentanyl powoduje toksyczne uszkodzenie mózgu. Pierwszy przypadek

Jak wynika z niedawnego artykułu opublikowanego w BMJ Case Reports, lekarze potwierdzają pierwszy udokumentowany przypadek toksycznego uszkodzenia mózgu przez palenie fentanylu. To Amerykanina w średnim wieku, bez wcześniejszej historii medycznej, którego znaleziono nieprzytomnego w swoim pokoju hotelowym w otoczeniu "niezidentyfikowanych pokruszonych tabletek i białego osadu", który widoczny był również wokół jego ust.  

I wydawać by się mogło, że nie jest to nic niezwykłego w kraju, w którym epidemia nielegalnego fentanylu trwa już od dziesiąty rok (to silny lek przeciwbólowy dostępny na receptę, który wykorzystywany jest w anestezjologii oraz leczeniu przewlekłego i ostrego bólu). Mimo wszystko mamy tu jednak do czynienia z nietypową sytuacją, bo to pierwszy odnotowany przypadek toksycznej leukoencefalopatii - uszkodzenia istoty białej mózgu przez toksyczną substancję - wynikającej z palenia fentanylu.

Wcześniej odnotowano wiele przypadków toksycznej leukoencefalopatii, czyli TLE, u osób palących heroinę. Niestety, może to być również spowodowane lekami immunosupresyjnymi i chemioterapią. W 15-letnim przeglądzie 101 pacjentów amerykańskiego szpitala z TLE, największa grupa (35) przeszła chemioterapię, 19 przyjmowało opiaty, a 11 przyjmowało leki immunosupresyjne. Istnieją również wcześniejsze doniesienia o wywoływaniu TLE przez fentanyl, należą do nich TLE pochodzące z plastrów z fentanylem od osób, które przypadkowo takie połknęły i od osób przyjmujących tabletki z fentanylem.

W przedstawionym badaniu mamy jednak namacalny dowód, 47-letni mężczyzna miał ewidentne uszkodzenia dwóch struktur mózgu: móżdżku i gałki bladej. Móżdżek odpowiedzialny jest między innymi za ruch i koordynację, a gałka blada również jest ważna dla ruchu i jest jednym z niewielu obszarów poddanych głębokiej stymulacji mózgu (rodzaj rozrusznika mózgu) w leczeniu choroby Parkinsona. Inne narkotyki powodują uszkodzenie mózgu (TLE) w innych obszarach, jak hipokamp (ważny dla pamięci) i wzgórze (stacja przekaźnikowa sensoryczna). 

TLE obejmuje szeroki zakres objawów, od łagodnej dezorientacji przez śpiączkę po śmierć. W chwili odnalezienia mężczyzna nie reagował i wymagał intensywnej hospitalizacji przez 26 dni, a następnie przeszedł fizjoterapię, terapię zajęciową i psychoterapię, a po całkowitym wyzdrowieniu wrócił do pracy i co ciekawe nie pamięta samego zdarzenia, które doprowadziło go do tego stanu.

I nie da się ukryć, że miał mnóstwo szczęścia, bo w przeglądzie 51 przypadków TLE związanego z nadużywaniem narkotyków 40 proc. pacjentów zmarło w ciągu miesiąca i tylko czterech wróciło do pełnego zdrowia. Eksperci sugerują, że szczególnie groźne może tu być właśnie palenie lub wdychanie fentanylu czy heroiny, które pozwala narkotykowi szybciej przedostać się do mózgu i w większych stężeniach.