Kto tak naprawdę podejmuje decyzje? Największa mapa mózgu to ujawniła
Proces podejmowania decyzji jest wyjątkowo ciekawym problemem badawczym dla neuronauki i kognitywistyki. Co dokładnie dzieje się wtedy w mózgu i jaki jest w tym udział naszej świadomości? Aby to lepiej zrozumieć, naukowcy opracowali największą jak do tej pory mapę aktywności neuronowej mózgu ssaka i badali ją podczas podejmowania decyzji przez myszy. Okazało się m.in., że w ten proces zaangażowanych jest więcej obszarów mózgu, niż do tej pory podejrzewano.
Spis treści:
Powstała największa mapa mózgu ssaka. Obejmuje ponad 600 tysięcy neuronów
Naukowcy starają się odpowiedzieć na pytanie, czy ludzie i inne inteligentne zwierzęta podejmują decyzje świadomie, czy też mózg robi to bez udziału świadomości. Wcześniejsze odkrycia burzyły przekonanie o wolnej woli, dowodząc, że proces decyzyjny najpierw zachodził w mózgu, a dopiero po chwili człowiek uświadamiał sobie, jaka decyzja została podjęta (por. Y. N. Harari, Homo deus. Krótka historia jutra, 2021).
Jest w tym pewien determinizm, co może oznaczać, że w mózgu działają podświadome algorytmy i to one - a nie nasz racjonalny rozum - podejmuje decyzję. A jak to wygląda na poziomie elektrycznym?
Aby lepiej to zrozumieć, naukowcy pod kierownictwem International Brain Laboratory (IBL) stworzyli najbardziej rozległą mapę mózgu, obejmującą aż 95% tego organu. Zmapowali oni ponad 600 tysięcy (dokładnie 621 733) pojedynczych neuronów u 139 myszy i badali ich aktywność w 279 obszarach przy pomocy 699 sond Neuropixel w 12 laboratoriach.
Przeprowadzono dwa takie badania - oba opisane w artykułach na łamach "Nature". Są one o tyle wyjątkowe, że badają nie fragmenty, lecz niemalże cały mózg.
Proces podejmowania decyzji. Naukowcy odkryli etapy aktywności mózgu
Co zatem dzieje się, gdy mysz staje przed jakimś wyborem? Rozpoczyna się prawdziwa kaskada procesów. Najpierw odpala się kora wzrokowa, która odpowiada za rozpoznawanie obrazów, a następnie neurony w innych częściach mózgu, takich jak kora przedczołowa, zaangażowana w podejmowanie abstrakcyjnych decyzji. Informacje są najprawdopodobniej porównywane ze wcześniejszymi doświadczeniami zapisanymi w pamięci i wysyłane do obszarów motorycznych, takich jak kora ruchowa, która kontroluje planowanie i wykonywanie ruchów ciała.
Na podstawie obserwacji naukowcy odkryli, że proces podejmowania decyzji jest bardziej złożony, niż dotychczas zakładano. "Odkryliśmy, że sygnały decyzyjne oraz sygnały związane ze wcześniejszymi informacjami pojawiają się w znacznie większej liczbie obszarów mózgu, niż mogliśmy sądzić" - wyjaśnia współautor badania, Matteo Carandini z University College London.
Badania potwierdziły to, że mózg jest zintegrowaną siecią. Autorzy badania odnotowali, że "odpowiedzi neuronalne były skorelowane z nadchodzącym działaniem motorycznym niemal wszędzie w mózgu. Odpowiedzi na dostarczenie nagrody i konsumpcję także były szeroko rozpowszechnione". Świadczy to o tym, że poszczególne części mózgu nie działają samodzielnie, lecz w połączeniu, oraz że stale się ze sobą komunikują - i to w jeszcze większym stopniu, niż sądzono do tej pory.
Źródła:
- International Brain Laboratory., Angelaki, D., Benson, B. et al. A brain-wide map of neural activity during complex behaviour. Nature 645, 177-191 (2025). https://doi.org/10.1038/s41586-025-09235-0
- Findling, C., Hubert, F., International Brain Laboratory. et al. Brain-wide representations of prior information in mouse decision-making. Nature 645, 192-200 (2025). https://doi.org/10.1038/s41586-025-09226-1
