Naukowcy odszyfrowali starożytny tekst Ptolemeusza. Był zakryty innym tekstem
Naukowcom udało się odszyfrować tekst starożytnego astronoma, matematyka i geografa Klaudiusza Ptolemeusza. Ich zdaniem został napisany w I w. n.e. i zawiera instrukcję wykonania instrumentu astronomicznego.
Napisany na pergaminie w języku greckim tekst autorstwa Klaudiusza Ptolemeusza przez wiele wieków leżał w zapomnieniu w bibliotece opactwa Bobbio w północnych Włoszech. Został odkryty dopiero w 1819 roku przez rzymskokatolickiego kardynała i badacza starożytnych tekstów Angelo Mai.
Trudności z odszyfrowaniem rękopisu
Pergamin czy preparowana skóra były bardzo drogimi materiałami. W VI lub VII wieku ktoś postanowił więc "poddać recyklingowi" zapisane strony, nadpisując je innym dziełem zapisanym w łacinie ― "Etymologiae" hiszpańskiego teologa Izydora z Sewilli.
Pierwsze próby odczytania podjął już sam Angelo Mai, który spryskał strony chemikaliami, próbując wymazać łacinę. Alexander Jones, profesor w Instytucie Badań nad Starożytnym Światem Uniwersytetu w Nowym Jorki i współautor badań uważa, że "wykonał on całkiem niezłą robotę", usuwając pismo.
Teraz zajął się nim zespół z Sorbony w Paryżu i Uniwersytetu Nowojorskiego. Odszyfrowali tekst i ujawnili zawartość. W związku ze znacznym zniszczeniem pierwotnego tekstu można było zasadniczo przeczytać pojedyncze słowa na kilku stronach. Naukowcy postanowili wypróbować metodę zwaną obrazowaniem multispektralnym.
Podstawową ideą jest to, że różne długości fal światła mają różne iluminacje na stronie napisanej atramentem o dowolnym składzie. Technika polega na zrobieniu wielu cyfrowych zdjęć o różnych długościach fali światła, a następnie połączeniu tych obrazów poprzez dodawanie i odejmowanie sygnałów o różnych proporcjach, aby sprawdzić, czy możesz wydobyć pismo, które chcesz zobaczyć i stłumić pismo, którego nie chcesz.
Efekt prac można zobaczyć na poniższych zdjęciach.
Co skrywał stary pergamin?
Metoda zastosowana przez naukowców pozwoliła przeczytać ponad połowę tekstu. Okazało się, że jest to instrukcja opisująca, jak skonstruować meteoroskop - instrument używany do śledzenia odległości i studiowania gwiazd.
Złożone z dziewięciu metalowych, obracających się wokół siebie pierścieni urządzenie może być używane do orientowania obserwatora podczas wykonywania obliczeń astronomicznych. W odszyfrowanym tekście Ptolemeusz zalecał, by średnica instrumentu była nie mniejsza niż 1 stopa (30 cm).
Skąd wiadomo, że autorem tekstu był Ptolemeusz?
— Niestety nie mamy pierwszej i ostatniej strony, więc nie mamy nazwiska autora. — powiedział Jones — Ale zaczęły pojawiać się rzeczy, które są bardzo charakterystyczne dla greckiego słownictwa Ptolemeusza. Ma charakterystyczny styl i używa pewnych zwrotów i słów, których albo nikt inny nie używał w całej starożytnej literaturze greckiej, albo prawie nikt, chyba że był pod jego wpływem.
Wskazówek dostarczyła również sama tematyka. Jest też fragment tekstu, w którym autor mówi w pierwszej osobie: — Wprowadziłem nową terminologię dla pewnych kątów używanych w astronomii. — badacze posiadają również inne dzieło Ptolemeusza, w której używał tej samej terminologii nowych nazw kątów. Jones uważa, że to najsilniejszy dowód przemawiający za tym, że jest to jego dzieło.
Źródło: Gysembergh, V., Jones, A., Zingg, E. et al. Ptolemy’s treatise on the meteoroscope recovered. Arch. Hist. Exact Sci. 77, 221-240 (2023). https://doi.org/10.1007/s00407-022-00302-w
