Pierwsza taka detekcja w historii. Odkryto układ poczwórny planetoid
Dr Anthony Berdeu z National Astronomical Research Institute of Thailand (NARIT) odkrył trzeci księżyc orbitujący wokół (130) Elektra, dużej planetoidy z pasa głównego. Jest to pierwszy poczwórny układ planetoid w historii.
Detekcji dokonano przy użyciu danych uzyskanych z SPHERE/IFS, zestawu instrumentów na Bardzo Dużym Teleskopie (VLT) obsługiwanym przez Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO). Narzędzie to jest wykorzystywane do bezpośredniego obrazowania egzoplanet.
Poważną przeszkodą dla każdego teleskopu naziemnego jest turbulentna atmosfera Ziemi. Światło zbierane przez lustro główne VLT przechodzi najpierw przez system optyki adaptacyjnej (AO), który stale monitoruje fluktuacje światła obserwowanego obiektu spowodowane zniekształceniami atmosferycznymi. Następnie tysiące siłowników w czasie rzeczywistym korygują zniekształcone zwierciadło, aby skompensować zniekształcenia ponad tysiąc razy na sekundę. Dzięki temu możemy uzyskać znacznie ostrzejszy obraz niż byłoby to możliwe w innym przypadku, ponieważ zniekształcenia atmosferyczne są częściowo eliminowane - teleskop naziemny jest w zasadzie zbliżony do teleskopu znajdującego się w przestrzeni kosmicznej. Światło trafia następnie do systemu IFS, który rozszczepia je przez system soczewek skupiających z poszczególnych miejsc, zanim zostanie ono dalej rozdzielone na widmo.
Jak dokonano detekcji?
W 2019 roku dr Berdeu opracował nowy algorytm do przetwarzania danych z SPHERE/IFS za pomocą techniki zwanej Projection, Interpolation and Convolution (PIC). Berdeu przetestował go na obrazach księżyców Jowisza z publicznego archiwum danych VLT z 2014 roku. Na zdjęciach Berdeu zauważył także planetoidę pasa głównego - (130) Elektrę. Berdeu postanowił więc przetestować swój nowy algorytm podczas obserwacji (130) Elektry.
Dr Berdeu potwierdził istnienie dwóch księżyców planetoidy, które odkryto jeszcze w 2014 r. Ciekawe było to, że zasugerował możliwość istnienia także trzeciego księżyca. Na przełom w tej kwestii trzeba było czekać do 2021 r. Dr Berdeu opracował algorytm redukcji światła halo od głównej planetoidy, który wyraźnie ujawnił wszystkie trzy księżyce (130) Elektry. Tym samym potwierdzono, że jest to pierwszy w historii układ poczwórny planetoid.
Obecnie nie istnieje metoda nazewnictwa dla księżyców planetoid - z tego powodu nowo odkryty obiekt otrzymał oznaczenie S/2014 (130) 2. Jest oddalony od planetoidy o 344 km i okrążą ją co 16,3 godziny. Odkrycie to otwiera nowe okno możliwości dla detekcji kolejnych ciał. Gdyby Berdeu nie zastosował swojego algorytmu do analizy danych (130) Elektra, do dziś nie wiedzielibyśmy o trzecim księżycu. Nie wiadomo, ile kolejnych obiektów czeka jeszcze wśród stert archiwalnych danych zebranych przez instrumenty takie jak SPHERE.
