WHO potwierdza: Pierwsza śmiertelna ofiara ptasiej grypy H5N2

23 maja stosowne instytucje w Meksyku zgłosiły WHO potwierdzony przypadek śmiertelnego zakażenia człowieka wirusem ptasiej grypy A H5N2. Jest to jednocześnie pierwszy potwierdzony laboratoryjnie przypadek zakażenia człowieka tym podtypem zgłoszony na całym świecie i pierwszy przypadek zakażenia ptasim wirusem H5 u osoby, zgłoszony w Meksyku. I chociaż źródło narażenia na wirusa w tym przypadku jest nieznane, w ostatnich miesiącach donoszono o występowaniu H5N2 u drobiu w tym kraju. Na podstawie dostępnych informacji WHO oceniło jednak obecne ryzyko dla populacji ogólnej jako niskie.

Według Światowej Organizacji Zdrowia ofiara nie miała w przeszłości kontaktu z drobiem ani innymi zwierzętami, ale cierpiała na wiele schorzeń współistniejących (przewlekła choroba nerek i cukrzyca typu 2) i z innych powodów była przykuta do łóżka przez trzy tygodnie, zanim wystąpiły ostre objawy grypy.

A czym dokładnie jest ptasia grypa H5N2? Ptasia grypa to ostra choroba zakaźna występująca powszechnie u ptaków na całym świecie (wszystkie gatunki ptaków są podatne na zarażenie, choć niektóre są bardziej odporne od innych) wywołana przez typ A wirusa grypy. Wirusy grypy typu A dzielą się na 16 podtypów H (hemaglutynina) i 9 podtypów N (neuramindaza). Do tej pory zidentyfikowano ponad 140 szczepów wirusa, większość z nich to odmiany łagodne o niskiej patogenności, ale znane są dwa szczepy, które mogą przyczyniać się do dużej śmiertelności wśród drobiu, a mowa o H5 i H7.

W kontekście H5 częściej słyszeliśmy o podtypie N1, który jest groźny dla człowieka i cechuje się "niezwykle wysoką" śmiertelnością. WHO podała, że do 1 kwietnia tego roku odnotowała 463 zgony z 889 przypadków u ludzi w 23 krajach, co oznacza wskaźnik śmiertelności na poziomie 52 proc. Dziś dowiadujemy się jednak o pierwszym zgonie spowodowanym infekcją N2, choć Światowa Organizacja Zdrowia uspokaja przy okazji, że obecnie ryzyko dla populacji ogólnej ze strony tego wirusa jest niskie. 

Nie ma dowodów na rozprzestrzenianie się wirusa H5N2 z człowieka na człowieka, ale już od 2006 roku mówiło się o możliwości zakażenia u człowieka po kontakcie z chorym drobiem. Japońskie Ministerstwo Zdrowia poinformowało wtedy, że pracownicy ferm drobiu w prefekturze Ibaraki mogli być w 2005 r. narażeni na H5N2, o którym nie było wcześniej wiadomo, że zakaża ludzi - przeprowadzone wtedy badania wykazały znacznie wyższe miano przeciwciał H5N2 w ich krwi po wybuchu epidemii w porównaniu z wynikami zebranymi wcześniej.

Do tej pory H5N2 nie stanowiło jednak większego zagrożenia dla człowieka, ale generalnie nie można lekceważyć zagrożenia ze strony wirusów ptasiej grypy, bo mogą przenieść się z ptaków na ludzi i spowodować ciężką chorobę, a nawet zgon, zwłaszcza u osób z grupy ryzyka, jak 59-letni pacjent z Meksyku. Poza tym, wirusy grypy ewoluują i mogą zwiększać ryzyko przeniesienia na człowieka poprzez nabywanie mutacji w genomie (lub poprzez wymianę segmentów genomu między różnymi podtypami wirusów również z różnych gatunków), które sprzyjają adaptacji do ssaków.

Wystarczy spojrzeć na H5N1, epidemia ptasiej grypy rozpoczęła się w 2020 r. i doprowadziła do śmierci dziesiątek milionów drobiu, a zarażone są także dzikie ptactwo oraz ssaki lądowe i morskie. W marcu tego roku do listy chorujących gatunków dołączyły krowy i kozy, co było dla lekarzy i naukowców ogromnym zaskoczeniem, bo dotąd sądziliśmy, że nie są one podatne na H5N1. I chociaż w tym przypadku też nie ma dowodów na to, że wirus rozprzestrzenia się między ludźmi, to jak twierdzi brytyjski ekspert ds. chorób zakaźnych Jeremy Farrar, stale ewoluuje i rozwija swoją zdolność infekowania, więc w końcu może zyskać zdolność do przenoszenia się z człowieka na człowieka.