Pacyficzny Pierścień Ognia. Geologiczna potęga, która wstrząsa Ziemią
Pacyficzny Pierścień Ognia to ogromna strefa sejsmicznej i wulkanicznej aktywności rozciągająca się niemal 40 tys. km wokół Oceanu Spokojnego. Obejmuje obszar od Australii przez Azję, Kamczatkę, Aleuty aż po wybrzeża obu Ameryk. To tutaj zachodzi około 90 proc. trzęsień ziemi i znajduje się większość aktywnych wulkanów planety.
Ziemia nie jest twardą, nieruchomą kulą. Jej powierzchnia składa się z płyt kontynentalnych, które przesuwają się w różnym tempie, czasem o milimetry, czasem o centymetry rocznie (a to już bardzo dużo). W jednych miejscach oddalają się od siebie tworząc strefy ryftów, w innych z kolei zderzają się, a jedna płyta wsuwa się pod drugą. To właśnie w takich strefach subdukcji powstają głębokie rowy oceaniczne, na czele z rekordowym Rowem Mariańskim, który schodzi na niemal 11 tysięcy metrów w głąb oceanu. Są też uskoki przesuwcze, gdzie dwie płyty przesuwają się równolegle względem siebie, czego znanym przykładem jest uskok San Andreas na zachodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych.
Wulkaniczny pas wokół Pacyfiku
Największe nagromadzenie takich stref na naszej planecie tworzy Pacyficzny pierścień ognia. Ten potężny pas aktywności tektonicznej i wulkanicznej otacza Ocean Spokojny, ciągnąc się przez około 40 tysięcy kilometrów, czyli mniej więcej tyle, ile wynosi... obwód równika. Zaczyna się w Oceanii, biegnie wzdłuż wschodniego wybrzeża Azji, obejmuje Aleuty na północy, a następnie schodzi w dół po zachodnim wybrzeżu obu Ameryk.
450 wulkanów i 90 proc. trzęsień ziemi
Pierścień ognia to obszar, gdzie znajduje się ponad 450 aktywnych wulkanów, co stanowi zdecydowaną większość wszystkich tego typu form na świecie. Nie sposób wymienić wszystkich, ale kilka szczególnie zasługuje na uwagę:
- Popocatépetl w Meksyku - druga co do wysokości góra kraju (5452 m n.p.m.), w języku Azteków "dymiąca góra".
- Mauna Loa na Hawajach - największy czynny wulkan tarczowy Ziemi (4170 m n.p.m.).
- Agung na Bali - w 2018 roku wyrzucał popiół na 2 km w górę.
- Hunga Tonga - podwodny wulkan w Polinezji, którego erupcja w 2022 r. była największą w XXI wieku.
- Wulkany Indonezji - ok. 100 czynnych, m.in. Merapi, Semeru i Kelud; to tu w 1883 r. eksplodował Krakatau, powodując największą erupcję w historii.
Na obszarze Pacyficznego Pierścienia Ognia dochodzi do ponad 90 procent trzęsień ziemi rejestrowanych rocznie na Ziemi. Na odcinku obu Ameryk spotykają się płyta pacyficzna, północnoamerykańska, Nazca, kokosowa i Juan de Fuca. W pobliżu Azji pacyficzna styka się z indoaustralijską, filipińską i antarktyczną. Każde takie zderzenie czy wsunięcie jednej płyty pod drugą to potencjalny wybuch lub trzęsienie ziemi.
Wstrząsy mogą być odczuwalne lokalnie, ale często mają też zasięg globalny. Szczególnie wtedy, gdy wywołują fale tsunami. Te, przemierzając ocean z ogromną prędkością sięgającą nawet 800 km/h, uderzają w wybrzeża, powodując ogromne zniszczenia.
Pacyficzny Pierścień Ognia jest efektem nieustannego ruchu magmy
Płyty tektoniczne, które tworzą skorupę ziemską, stale się poruszają, a ich granice są miejscami intensywnej aktywności geologicznej. W jednym punkcie dochodzi do erupcji wulkanu, w innym do potężnego trzęsienia ziemi (a bywa, że zjawiska te występują łącznie). Dla ludzi zamieszkujących wybrzeża Pacyfiku to codzienna świadomość życia w cieniu potężnych sił, które potrafią zmienić krajobraz w kilka minut.
