Życie poza Ziemią mniej prawdopodobne. Brakuje istotnego składnika...

Wyniki obserwacji, przedstawione podczas European Week of Astronomy and Space Science w Liverpoolu wskazują na to, że ten kluczowy pierwiastek może być trudno dostępny i nie na każdą, potencjalnie zamieszkiwalną planetę trafi. Do tej pory za podstawowy warunek zdolności danej planety do podtrzymania życia uważano obecność wody. Coraz więcej wskazuje na to, że to warunek daleki od wystarczającego.

Fosfor to jeden z sześciu pierwiastków kluczowych dla życia jakie znamy. To on, prócz wodoru, tlenu, węgla, azotu i siarki buduje organizmy tu na Ziemi. Ma kluczowe znaczenie między innymi dla procesu magazynowania energii. Komórki wykorzystują w tym celu zawierający fosfor związek o nazwie adenozynotrójfosforan, czyli znane nam ze szkoły ATP. Astronomowie wiedzą, że fosfor powstaje w wybuchach masywnych gwiazd, tak zwanych supernowych, jednak opublikowane dziś wyniki obserwacji wskazują, że jego rozkład jest mniej równomierny, niż myślano. Nie każda supernowa produkuje go tak samo i w związku z tym nie wszędzie we wszechświecie jest dostępny.

Zespół astronomów wykorzystał brytyjski teleskop Williama Herschela w La Palma na Wyspach Kanaryjskich do obserwacji sygnału fosforu i żelaza w promieniowaniu podczerwonym Mgławicy Kraba, pozostałości supernowej, znajdującej się około 6500 lat świetlnych od nas w gwiazdozbiorze Byka. Wcześniej badano zawartość obu  pierwiastków w resztkach innej supernowej, Mgławicy Kasjopea A (Cas A), około 11000 lat świetlnych od Ziemi.

"To zaledwie drugie takie badania fosforu" - tłumaczy współautor pracy, dr Phil Cigan. "Dzięki nim możemy porównać skutki dwóch różnych eksplozji gwiazd i sprawdzić, czy w ich wyniku doszło do wyrzucenia fosforu i żelaza w takiej samej, czy innej proporcji. Ten pierwszy pierwiastek ma kluczowe znaczenie dla życia, ten drugi stanowi istotny składnik jądra planet" - dodaje. Wstępne wyniki, po zaledwie paru tygodniach obserwacji wskazują, że w Mgławicy Kraba jest znacznie mniej fosforu, niż w Mgławicy Cas A. Dwie eksplozje wydają się bardzo różnić od siebie, być może dlatego, że Cas A jest skutkiem wybuchu znacznie masywniejszej gwiazdy.

"Droga, jaką fosfor mógłby dotrzeć na nowo powstające planety wygląda teraz bardziej niepewnie" - dodaje dr Jane Greaves. "Jeśli źródłem fosforu są supernowe i pierwiastek roznosi się potem w meteorytach, zastanawiamy się czy planety nie mogą być go pozbawione tylko dlatego, że powstają w otoczeniu nie tej supernowej, co trzeba. W takim wypadku życie mogłoby mieć problem, by pojawić się w świecie podobnym do naszego, ale ubogim w fosfor" - powiedział.

Autorzy pracy powtarzają, że ich wyniki mają jeszcze bardzo wstępny charakter, zapowiadają jednak, że będą kontynuować analizę danych z obserwacji Mgławicy Kraba i sądzą, że celowe będzie powtórzenie takich obserwacji w przypadku pozostałości innych supernowych. To może odpowiedzieć na pytanie, czy tak ważny dla życia fosfor może być faktycznie tak rzadki, jak im się teraz wydaje.

Grzegorz Jasiński