Manson, Bundy, Breivik - ludzie z dziurawymi mózgami

Mózgi psychopatów są inne od naszych. Brytyjscy psychiatrzy udowodnili, że zachowania morderców i gwałcicieli można wyjaśnić nieprawidłowościami w budowie ich mózgów.

W ramach programu Human Connectome Project Amerykanie stworzą najdokładniejszą mapę ludzkiego mózgu
W ramach programu Human Connectome Project Amerykanie stworzą najdokładniejszą mapę ludzkiego mózgumateriały prasowe

Co dzieje się w mózgu psychopaty? Na to pytanie nauka próbuje odpowiedzieć już od dawna. Ogromny postęp w technikach obrazowania mózgu sprawił, że psychiatrzy są bliżej rozwikłania tajemnicy dysfunkcyjnych zachowań aspołecznych. Na wykształcenie się stanu chorobowego określanego mianem psychopatii składa się wiele czynników: kulturowe, społeczne, ale również anatomiczne i genetyczne. U poddanych badaniom psychopatom naukowcy odkryli uszkodzone połączenie obszarów mózgu sterujących emocjami i podejmowaniem decyzji.

- Im większe dziury w mózgu, tym silniejsza skłonność do anormalnych, przestępczych działań. To może rodzić psychopatię - powiedział Michael Craig z Instytutu Psychiatrii King's College Hospital.

Zimne serce, gorąca głowa

Większość brutalnych przestępstw jest popełniana przez wąską grupę mężczyzn o osobowości dyssocjalnej (ASPD). Aż połowa więźniów płci męskiej w Wielkiej Brytanii spełnia kryteria diagnostyczne osobowości dyssocjalnej, a mimo to większość z nich nie jest prawdziwymi psychopatami. Osoby te charakteryzują się emocjonalną chwiejnością, impulsywnością i zaburzeniami nastroju, niemniej nie spełniają dodatkowych kryteriów diagnostycznych dla psychopatii.

Ted Bundy przyznał się do ponad 30 zabójstw
Ted Bundy przyznał się do ponad 30 zabójstwAFP

To, że popełniane zbrodnie mogą mieć związek z zaburzeniami funkcjonowania mózgu, podejrzewano od dawna. U psychopatów dostrzeżono różnice w działaniu ciała migdałowatego i kory przedczołowej, ale dopiero niedawno te odmienności precyzyjnie określono i zmierzono. Brytyjskim naukowcom udało się dokładnie zidentyfikować struktury mózgu, których nieprawidłowa budowa może być przyczyną zaburzeń psychicznych. Jednocześnie udowodniono, że nie każda osobowość dyssocjalna musi być psychopatą.

- Skany uzyskane przy użyciu funkcjonalnego magnetycznego rezonansu jądrowego (fMRI) wykazały, że u psychopatów występują nieprawidłowości strukturalne w kluczowym obszarze "mózgu społecznego" w porównaniu z osobami, które miały jedynie osobowość dyssocjalną - powiedział Nigel Blackwood z Instytutu Psychiatrii w King's College Hospital.

Badania wykazały, że psychopaci mają mniej istoty szarej w specyficznej części kory przedczołowej mózgu w porównaniu ze zdrowymi ludźmi. Te obszary mózgu odpowiadają za rozumienie emocji i intencji innych ludzi, są aktywne przy myśleniu o zachowaniach moralnych. Ich uszkodzenie upośledza empatię, jest przyczyną słabej odpowiedzi na strach i braku samoświadomych emocji, jak wstyd lub poczucie winy.

- W obrębie grupy ludzi z osobowością dyssocjalną występują ogromne behawioralne różnice, w zależności od tego, czy mają także psychopatię. Tych z psychopatią nazywamy "zimnosercymi", a tych bez "gorącogłowymi". "Zimnoserca" grupa wkracza na ścieżkę przestępczą znacznie wcześniej, a zakres ich zbrodni jest poważniejszy. Wiemy, że te różnice behawioralne są odzwierciedleniem specyficznych nieprawidłowości strukturalnych mózgu - wytłumaczył Blackwood.

Christian Bale w filmie "American Psycho" stworzył zapadającą w pamięć kreację
Christian Bale w filmie "American Psycho" stworzył zapadającą w pamięć kreacjęmateriały prasowe

Wykorzystanie skanów mózgu do rozpoznania właściwej grupy osobowości dyssocjalnych ma istotne znaczenie dla potencjalnego leczenia. "Gorącogłowi", osoby bez strukturalnych uszkodzeń mózgu, reagują na terapię kognitywno-behawioralną. Stosowanie podobnej metody leczniczej u psychopatów nie przyniesie żadnych rezultatów.

Dziury w mózgu

Dopiero niedawno naukowcy dostrzegli, że u psychopatów występują różnice we włóknach istoty białej, w szczególności tzw. pęczku haczykowatym.

- Odkryliśmy, że połączenia  nerwowe psychopatów nie są tak mocne, jak u normalnych ludzi. Porównałbym to do drogi między dwoma obszarami mózgu. U psychopatów jest ona dziurawa - powiedział Michael Craig.

Pęczek haczykowaty łączy ciało migdałowate z korą przedczołową. Obszary te są nie tylko powiązane ze sobą strukturalnie, ale i funkcjonalnie. Ciało migdałowate odpowiada za przetwarzanie emocji i podniecenia, natomiast kora przedczołowa za podejmowanie decyzji i kontrolę emocji. Osoby z uszkodzoną korą przedczołową mogą być impulsywne, wulgarne oraz bezkrytyczne wobec siebie.

Dr Craig wraz ze swoim zespołem badawczym przebadał 9 psychopatów (morderców, dusicieli, gwałcicieli), którzy osiągnęli wynik ponad 25 punktów w skali psychopatii Hare'a PCL-R oraz dopuścili się poważnych zachowań kryminalnych. Jako metodę badawczą zastosowano rezonans magnetyczny z obrazowaniem tensora dyfuzji (DT-MRI), czyli technikę neurologiczną umożliwiającą monitorowanie zmian w połączeniach istoty białej. Analogiczne badanie przeprowadzono również na grupie kontrolnej 9 zdrowych osób, dopasowanej pod kątem wieku oraz IQ.

Wyniki eksperymentu zaskoczyły samych badaczy. Okazało się bowiem, że nie tylko mikrostruktura pęczka haczykowatego u psychopatów znacząco różniła się od grupy kontrolnej, ale głębia zmian korelowała z wynikiem diagnostycznym psychopatii. Zmiany były wprost proporcjonalne do wyniku uzyskanego w skali psychopatii Hare'a PCL-R.

Skany mózgu mogą wskazać dysfunkcje połączeń nerwowych
Skany mózgu mogą wskazać dysfunkcje połączeń nerwowych123RF/PICSEL

- Jest jeszcze za wcześnie, by rozpocząć dyskusję o znaczeniu moralnym przeprowadzonych przez nas eksperymentów dla społeczeństwa. Na razie ważniejsze jest ustalenie, skąd biorą się ubytki w budowie pęczka haczykowatego. Czy ludzie się z nimi rodzą? Czy powstają w dzieciństwie? A może są konsekwencją jeszcze czegoś innego? Jeżeli poznamy odpowiedzi na te pytania, będziemy w stanie przeciwdziałać poważnym przestępstwom jeszcze zanim te zostaną popełnione - wyjaśnił Craig.

Dalsze eksperymenty w tej tematyce pozwolą na precyzyjną diagnozę zaburzeń osobowości. Wszyscy psychopaci - szczególnie ci najbardziej niebezpieczni dla społeczeństwa - są doskonałymi kłamcami i wybornie potrafią manipulować innymi ludźmi. W przyszłości rutynowe badanie metodą magnetycznego rezonansu jądrowego pozwoli na odpowiednio wczesne wykrycie dysfunkcyjnych jednostek, a nawet opracowanie specjalnej terapii łagodzącej lub usuwającej psychopatię.

- Znaczenia naszych badań nie sposób umniejszyć. Ubytki w strukturze mózgu przestępców niosą implikacje dla naukowców, lekarzy i wymiaru sprawiedliwości. Wszystkie nasze działania są po to, by wyeliminować osoby szczególnie niebezpieczne dla społeczeństwa z naszego życia - podsumował Craig.

Ten drugi ja

Eksperymenty brytyjskich naukowców potwierdzają to, o czym spekulowano od dawna. Przestępcze predyspozycje są wyraźnie powiązane z budową anatomiczną mózgu. Neurolodzy z Uniwersytetu Cincinnati stwierdzili, że uszkodzenia mózgu indukują agresję u ludzi i sprawiają, że statystycznie częściej trafiają do więzienia. Z kolei uczeni z Uniwersytetu w Yale zebrali niepodważalne dowody dotyczące defektów anatomicznych mózgów pedofili. Tego typu skłonności mogą wiązać się z mniejsza objętością płatów skroniowych i ciemieniowych, a także niższą aktywnością podwzgórza.

Najbardziej do wyobraźni przemawia przypadek 40-letniego amerykańskiego nauczyciela, który nagle zaczął interesować się pornografią, także dziecięcą. Jednocześnie mężczyzna zaczął skarżyć się na bóle głowy, więc zlecono wykonanie rezonansu magnetycznego. Okazało się, że w jego korze przedczołowej znajduje się sporej wielkości guz nowotworowy. Po zakończonej sukcesem operacji neurochirurgicznej, preferencje seksualne mężczyzny oraz jego zachowanie wróciły do normy. Po kilku miesiącach fascynacja pornografią powróciła i odnotowano nawrót choroby. Tym razem również pacjentowi udało się pomóc, a wraz z nim pozbyć pedofilskich upodobań.

To różnice anatomiczne mózgów odróżniają psychopatów od normalnych ludzi
To różnice anatomiczne mózgów odróżniają psychopatów od normalnych ludzi123RF/PICSEL

Nasz mózg to tylko jedna strona złożonego równania, które decyduje o tym, kim jesteśmy. Równie istotne są doświadczenia życiowe, wychowanie, a nawet preferencje kulinarne. Dzięki zastosowaniu technik neuroobrazowania, naukowcy coraz lepiej rozumieją złożoną naturę ludzkiego umysłu. To przerażające, że tak niewiele - w budowie anatomicznej mózgu - różni nas od potępianych przez społeczeństwo psychopatów. Jekyll i Hyde są w każdym z nas.

INTERIA.PL
Masz sugestie, uwagi albo widzisz błąd?
Dołącz do nas