Błonica powraca - znowu będzie globalnym zagrożeniem?
Naukowcy obawiają się, że błonica może wkrótce powrócić na szeroką skalę, po tym, jak w bakteriach wywołujących tę chorobę zauważono niepokojące mutacje.
Chociaż błonicy można łatwo zapobiegać za pomocą szczepień ochronnych, niektóre próbki pokazują, że bakterie ewoluują w kierunku antybiotykooporności - i potencjalnie mogą być odporne na szczepionki w najbliższej przyszłości. Co więcej, pandemia COVID-19 zakłóciła globalne wysiłki szczepionkowe mające na celu powstrzymanie tej choroby.
Błonica jest wysoce zakaźną chorobą wywoływaną przez wytwarzające toksyny szczepy bakterii Corynebacterium diphtheriae. Zakażenie dotyka zwykle błon śluzowych nosa i gardła, prowadząc do objawów takich jak gorączka i ból gardła. Może ona prowadzić do szeregu nieprzyjemnych powikłań, w tym zapalenia mięśnia sercowego, zapalenia nerwów, problemów z nerkami i krwawienia. Nieleczona, może być śmiertelna.
Nowoczesna medycyna - a konkretnie powszechne szczepionki - pomogła zdławić tę chorobę w ostatnich dziesięcioleciach. W 2016 roku na całym świecie oficjalnie zgłoszono 7097 przypadków, co drastycznie zmniejszyło liczbę zachorowań z prawie 100 000 w 1980 r. Ale naukowcy obawiają się, że wkrótce trend może się odwrócić.
Naukowcy z Uniwersytetu w Cambridge opublikowali niedawno alarmujący raport w "Nature Communications". Przeanalizowali oni genom ponad 500 izolatów C. diphtheriae pobranych z 16 krajów i terytoriów w ciągu ostatnich 122 lat. Próbki objęły również podzbiór z Indii, gdzie w 2018 r. wystąpiła ponad połowa globalnie zgłoszonych przypadków.
Analizy ujawniły pewne niepokojące zmiany genetyczne bakterii. Błonica jest wywoływana przez toksynę produkowaną przez C. diphtheriae. Toksyna ta jest kodowana przez gen tox i to właśnie na ten składnik skierowane są szczepionki. W badaniu udało się znaleźć 18 różnych wariantów genu tox, z których wiele może potencjalnie zmienić strukturę toksyny. Jeśli zmiany te będą postępować, struktura toksyny może zmienić się do tego stopnia, że potencjalne szczepionki nie będą na nią działać.
- Chociaż nasze dane nie sugerują, że obecnie stosowana szczepionka będzie nieskuteczna, fakt, że obserwujemy coraz większą różnorodność wariantów toksyny sugeruje, że szczepionka i terapie, które są ukierunkowane na toksynę, muszą być regularnie oceniane - powiedział prof. Gordon Dougan, autor badania z Cambridge Institute of Therapeutic Immunology and Infectious Disease (CITIID).
Błonica może być leczona kilkoma różnymi antybiotykami. Niestety, zmiany zaobserwowane w genomie tej bakterii sugerują, że w niedalekiej przyszłości może to również stać się problematyczne. Badania naukowców wykazały, że geny oporności na środki przeciwbakteryjne stają się coraz bardziej powszechne wśród C. diphtheriae. Genomy bakterii wyizolowanych z infekcji z ostatniej dekady (2010-2019), wykazywały największą liczbę genów oporności na środki przeciwbakteryjne na genom - średnio prawie 4 razy wyższą niż w latach 90. ubiegłego wieku.
- To nabywanie oporności na antybiotyki, które nie są nawet klinicznie stosowane w leczeniu błonicy. W grę muszą wchodzić inne czynniki, takie jak bezobjawowe zakażenie i narażenie na mnóstwo antybiotyków przeznaczonych do leczenia innych chorób - wyjaśnił Robert Will, jeden z autorów badania z CITIID.
Naukowcy twierdzą, że wraz z tymi dwoma niepokojącymi trendami, pandemia COVID-19 może również przyczynić się do zwiększenia zagrożenia ze strony błonicy. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że 117 milionów ludzi na całym świecie straci możliwość zaszczepienia się na choroby, którym można zapobiegać (np. odra) z powodu COVID-19. Biorąc pod uwagę, że poziomy zachorowań na błonicę i tak rosły - w 2018 r. odnotowano najwyższą zachorowalność od 22 lat - kolejne zaburzenia programu szczepień mogą być kolejnym ciosem w wojnie z chorobą.
