Halloween oswaja lęki

Halloween, święto obchodzone w wieczór i noc 31 października w krajach anglosaskich jest popularnym świętem ludowym. Jego wpływ widoczny jest w wielu innych regionach świata, także w Polsce. W święcie tym uczestniczą głównie dzieci i młodzież, jednak ton tej specyficznej zabawie nadają dorośli. Bo Halloween co roku przynosi krociowe zyski producentom rozmaitych gadżetów. Halloween, toczas wzajemnego straszenia,

noszenia masek i kostiumów, wszelkich zabaw, w których dominuje symbolika grozy. Tego wieczoru w oknach wystawia się wydrążone dynie z wyciętymi otworami - oczami i ustami o wyszczerzonych zębiskach. Na ulice miast wylegają tłumy młodych ludzi, którzy chodząc od domu do domu stukają do drzwi. Trzeba dać im słodycze, bo inaczej zaczną wyczyniać psoty, czasem dotkliwe dla tych, którzy tę zasadę zignorują. Dzieci i nastolatkowie przebrani są za duchy zmarłych, demony oraz różnorakie straszne istoty zrodzone lub spopularyzowane przez popkulturę: potwora Frankensteina, najeźdźców z kosmosu,

wilkołaki, zombie.

W wieczornej szarówce młodzi ludzie przebrani za groźne nadnaturalne istoty, kontynuują nieświadomie tradycję liczoną w tysiącleciach. Bo Halloween, wigilia Wszystkich Świętych, pierwotnie zwała się "Samhain" i była celtyckim świętem zbiorów oraz Nowym Rokiem druidów.

Także dzisiejsze bieganie po ulicach z latarkami i lampionami jest kontynuacją celtyckiego przyświecania łuczywami i ogniskami duchom przodków, które schodziły w tym czasie na Ziemię. Dawniej w jesienne wieczory opowiadano

historie o zmarłych powracających z zaświatów. Dziś podobną role spełniają książki i filmy. Strach, wg naukowców, rodzi się w wyobraźni, a tę mogą zamieszkiwać nieskończenie straszliwe potwory. To więc, o czym czytamy na kartach powieści grozy, co oglądamy w filmowych horrorach, to zaledwie ułamek mroku, który wydobyty został z wyobraźni pisarzy i scenarzystów. Spytać można,

po co nam horrory,

po co Halloween? Horror, przez wzięcie poza nawias racjonalnego porządku, bada w praktyce na czytelniku i widzu oddziaływanie strachu. Strachu, który rodzi się gdzieś pomiędzy wyobraźnią a mitologiczną świadomością kulturową, której człowiek współczesny się nie wyzbył. W horrorze pewnik zostaje zastąpiony znakiem zapytania, a ten przenika do irracjonalnych lęków ukrytych w naszej podświadomości i uaktywnia je. A wszystko to za wyraźną zgodą czytelnika i widza. Oznacza to, że

potrzebujemy strachu

ale odmiennego od lęków towarzyszących nam każdego dnia. Człowiek, twierdzą eksperci, potrzebuje dawki strachu "bezpiecznego", aby zastępczo rozładować lęki. Strach zwykle określa zachowania bohaterów horroru i odbiorcy mogą ten strach podzielać. Siedząc w fotelu, bezpiecznie, spojrzeć strachowi prosto w oczy. Dopiero wtedy ludzie rozpoznają swoje prywatne lęki ukryte w podświadomości i w ten sposób je obłaskawiają. Umysłowość współczesnego człowieka jest taka, jak przed wiekami. Podświadomie wiemy, że granica między wyobraźnią, a realnością jest niezwykle cienka. To właśnie tłumaczy popularności Halloween i horrorów.

Tadeusz Oszubski