Dostawa z powietrza

Desantowanie ludzi na spadochronach nie nastręcza większych kłopotów. Nasza armia daje sobie radę z logistyką nawet największych zrzutów, co udowodniła w maju tego roku 6. Brygada Powietrznodesantowa. W trakcie ćwiczeń pod kryptonimem PUMA 2011 z kilku samolotów wyskoczyło w sumie ponad pół tysiąca skoczków. Znacznie bardziej skomplikowane są zrzuty towarowe, nazywanych w wojsku ciężką tarą desantową. Wymagają one długotrwałych szkoleń - tak załóg samolotów, jak i ludzi odpowiedzialnych za przygotowanie ładunku. Ale, jak pokazały operacje w Iraku i w Afganistanie, jest to jeden z podstawowych sposobów zaopatrywania wojsk, zwłaszcza w trudno dostępnym, górskim terenie.

Odpowiednim zapakowaniem towaru, złożeniem spadochronu i połączeniem obu tych elementów w taki sposób, by dało się to wszystko włożyć do samolotu, bezpiecznie z niego zrzucić, a przede wszystkim odebrać ładunek w stanie nienaruszonym po wylądowaniu przesyłki na ziemi, zajmuje się 6. Brygada Powietrznodesantowa.

Żołnierze z Krakowa mają nie lada zadanie, bo - jak tłumaczy kpt Artur Miśkiewicz - spadochron stosowany do zrzutów najcięższych ładunków ma powierzchnię około 800 metrów kwadratowych i sam waży 140 kg. Do jego złożenia potrzeba czterech żołnierzy, którym zajmuje to co najmniej cztery godziny.

- Jest to ciężka fizyczna robota. Musimy wszystko odpowiednio zapakować, by ładunek wytrzymał ogromne przeciążenia, jakim jest poddawany w powietrzu - mówi dowódca jedynej w polskim wojsku kompanii zabezpieczenia desantowania. W jej skład wchodzi pluton żołnierzy wyspecjalizowanych w organizowaniu zrzutów ciężkich ładunków.

Żołnierze 6. Brygady, która jest obecnie dysponentem całego systemu tary desantowej, przygotowują dwa rodzaje ładunków: zasobniki i platformy. Całkowita waga pojedynczego zasobnika, nazywanego CDS (ang. Containter Delivery System), oscyluje w okolicach 500 kg. Natomiast ciężar platformy określanej w wojskowej nomenklaturze PDS (ang. Platform Delivery System) wynosi ponad 1500 kg.

Tego, w jak sposób desantować tak ciężkie ładunki, pilotów i techników pokładowych samolotów CASA C-295M z krakowskiej 8. Bazy Lotnictwa Transportowego uczyli Hiszpanie z Airbus Military, firmy produkującej maszyny. W połowie lipca trzy załogi samolotów zakończyły praktyczne szkolenie ze zrzutów ciężkich ładunków, desantując łącznie 18 CDS-ów i 9 platform.

- By uzyskać kwalifikacje, każda załoga musi wykonać cztery loty: dwa z CDS-ami i dwa z PDS-ami. W pierwszym locie wyrzucamy dwa CDS-y o wadze około 1100 kg. Drugi lot - cztery zasobniki o wadze prawie 3,5 tony. Trzeci jest z platformą o wadze 1,5 tony i ostatni z dwoma platformami - wyjaśnia mjr Krzysztof Dzido, pilot samolotu transportowego CASA C-295M.

- Nie są to proste loty, trzeba pilotować precyzyjnie. To z naszego (pilotów - red.) punktu widzenia, ale więcej pracy mają tzw. riggerzy, którzy przygotowują ładunek oraz load-masterzy (technicy pokładowi - red.). Jest masa kontroli.

Najpierw kontrolują ci, którzy pakowali, potem ci, którzy nadzorują. Następnie jest tzw. joint inspection, kiedy ładunek kontrolują razem jeden z load-masterów, który będzie na pokładzie, i jeden z riggerów. A kiedy zostanie on załadowany na pokład samolotu, to znów jest kontrola... - tłumaczy procedurę mjr Dzido. - To długotrwały i skomplikowany proces - podsumowuje pilot.

Natłok procedur, instrukcji i kontroli może przytłaczać, ale sprawa rzeczywiście jest poważna. Nie tylko na początku procesu, czyli podczas przygotowania ładunku czy układania spadochronu, ale także pod jego koniec, czyli podczas desantowania. Różniąca się między sobą tara jest także w inny sposób zrzucana z samolotu.

Zasobniki opuszczają pokład statku powietrznego w tzw. sposób grawitacyjny.

- Polega on na tym, że pilot podnosi dziób samolotu i ładunek na rolkach wyjeżdża z ładowni. Lina, która zabezpiecza ładunek jest ścinana przez specjalny nóż przymocowany do wyciągarki. Natomiast PDS-y wyjeżdżają metodą ekstrakcyjną: wyrzucany jest mały spadochron, który następnie wyciąga duży, on się napełnia i wyciąga z samolotu ładunek. To wszystko dzieje się automatycznie - objaśnia w różnice w desantowaniu mjr Dzido.

Inne są także minimalne wysokości zrzutu. Dla zasobników wynosi ona 260 metrów nad ziemią, a dla platform jest o 70 m większa. Oba rodzaje tary można jednak desantować nawet w sytuacji, kiedy piloci nie widzą ziemi.

- System nawigacyjny wylicza nam, w którym momencie mamy wykonać zrzut. Jest to zrzut co do sekundy - dodaje Dzido.

Zdaniem pilota, łatwiejsze do desantowania są platformy. A to dlatego, że samolot leci prosto i nie trzeba podnosić jego dziobu. Choć ładunek jest wyciągany z pokładu samolotu z prędkością aż 70 km/h ("wygląda to, jak jadące metro"), to "praktycznie nic nie czuć na sterach".

Zupełnie inaczej jest w czasie zrzutu CDS-ów, kiedy to pilot podnosi maszynę o około 5 stopni w górę.

- Sam moment opuszczenia statku powietrznego przez ładunek, a jest to 2-3 sekundy, czuć manualnie na sterach. Jeżeli samolot opuszczają 3 tony w 3 sekundy, to trzeba kontrować ruchy sterownicy, by samolot nie poszedł za ostro w górę. A potem przytrzymać ruch opadania samolotu na nos. Dlaczego przytrzymać, a nie ciągnąć? A to dlatego, że mamy load-masterów na pace i nie możemy stwarzać ujemnych przeciążeń, bo wisieliby oni w powietrzu - zdradza kulisy desantowania zasobników mjr Dzido.

O tym, jak skomplikowanym procesem jest zrzut towarów na spadochronach najlepiej świadczy historia samej tary desantowej w polskim wojsku. Lipcowe zrzuty ładunków na Pustynię Błędowską były pierwszymi od... ćwierć wieku. Ostatni raz platformę desantową (radzieckiego typu P7) zrzucano z samolotu An-26 w 1986 r.. W połowie lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku po raz ostatni desantowano także ciężkie zasobniki towarowe PGS. Od tego czasy do zaopatrywania spadochroniarzy wykorzystywane były wyłącznie zasobniki towarowe ZT-100 o ładowności 100 kg.

Powodzenie szkoleniowych desantowań pozwala płk. Tomaszowi Piekarskiemu, zastępcy dowódcy 6. Brygady Powietrznodesantowej, z optymizmem patrzeć na zrzut ładunków na spadochronach. Tym bardziej, że wdrażanie, w pełni kompatybilnego z rozwiązaniami używanymi przez wojska państw NATO, systemu ciężkiej tary w naszej armii trwa już kilka dobrych lat.

- Tak naprawdę to koniec ponad 20-letniego okresu oczekiwania na ciężką tarę desantową.

A tym samym na możliwość zrzutu wyposażenia, które do tej pory pozostawało w strefie naszych marzeń, kiedy chcieliśmy je mieć podczas ćwiczeń. To są armaty, moździerze... - mówi zastępca dowódcy 6. Brygady.

- Do tej pory ten moździerz dowoziliśmy na poligon, zakładając, że kiedyś będzie można go zrzucić. Teraz to nie jest już sztuczne, teraz będziemy ten moździerz zrzucać. To jest dla nas krok milowy. Zmienia on kompletnie możliwości Brygady. Jest to zupełna zmiana jakościowa, jeżeli chodzi o nasze myślenie - ocenia płk Piekarski.

Spadochroniarze z Krakowa, którzy co ciekawe już podczas służby w Afganistanie w 2009 r. wykorzystywali zrzucane z samolotów zasobniki do zaopatrzenia bazy w niedostępnym Adżiristanie, zamierzają się szkolić do końca tego roku. Na kursach w USA obecnie przebywają również załogi samolotów C-130 Hercules, które dokonują zrzutów towarowych z Amerykanami. 6. Brygada również zamierza wykorzystać Herculesy do desantowania tary - jeszcze większej niż ma to miejsce w przypadków zrzutów z CAS. Właśnie dlatego na szkolenie za Ocean wysyłani są kolejni żołnierze, którzy zostaną przeszkoleni m.in. z układania spadochronów przeznaczonych do zrzutów towarowych z tej maszyny.

Płk Piekarski uważa, że przyszły rok Brygada przeznaczy na zbieranie doświadczeń w sprawie przygotowywania ładunków. - W 2013 r. chcemy mieć już pełną wiedzę i zdolności jeżeli chodzi o skomplikowane ładunki - zdradza zastępca dowódcy spadochroniarzy z Krakowa. Tym samym, zamiast obecnie desantowanych skrzyń z piaskiem i beczek z wodą, żołnierze będą zrzucać na spadochronach moździerze, armaty przeciwlotnicze, a nawet pojazdy.

Zobacz, jak wygląda zrzut tary desantowej: