Wielkie tajemnice i małe sekrety ZSRR

Życie w Związku Radzieckim, naznaczone piętnem komunistycznej ideologii i pogrążonej w kryzysie gospodarki, nie zawsze było szare i siermiężne. Mimo cenzury, opinią publiczną co jakiś czas wstrząsały informacje o zbrodniach, aferach i niewyjaśnionych samobójstwach znanych osobistości.

Życie w Związku Radzieckim nie zawsze było szare i siermiężneAFP

Sprawy te, zamknięte przed laty w archiwach wszechwładnego KGB, dziś czekają na rozwiązanie w programie "Bardzo ściśle tajne", emitowanym na kanale Discovery Historia.
Wśród nich znajdują się historie największej grupy przestępczej w dziejach ZSRR, rodziny trucicieli, która przez blisko 50 lat zgładziła kilkanaście osób, oraz powstałej w czasie upadku imperium tajemniczej sekty. Czy dostęp do utajnionych akt pozwoli wyjaśnić te przerażające i zarazem fascynujące sprawy?

Wśród kilkunastu "bardzo ściśle tajnych" historii do najciekawszych należy przypadek Nikołaja Maksymowicza Pawlenki. Ten pochodzący z rodziny "rozkułaczonego" młynarza śmiałek znalazł własny sposób na ciekawe życie w czasach stalinowskiego terroru. Podrabiając dokumenty, zaświadczenia i dyplomy, z prostego robotnika w mgnieniu oka przemienił się w inżyniera, by w czasie wojny wdziać oficerski mundur i objąć dowództwo założonej przez siebie... jednostki wojskowej.

Sprytny oszust nie narażał się jednak na śmierć z ręki wroga - jego oddział, odznaczany przez swojego "pułkownika" najwyższymi bojowymi orderami, zajmował się budową lotnisk na zapleczu frontu i transportem zaopatrzenia, w rzeczywistości sprzedając je na czarnym rynku. Mundur, kontakty z wyższym dowództwem i niebywały tupet przez kilkanaście lat zapewniały Pawlence bezkarność i ogromne bogactwo. Gdy w 1952 roku afera wyszła na jaw, wraz z "pułkownikiem" aresztowano blisko 300 osób, w tym kilkudziesięciu "podpułkowników", "kapitanów", "sierżantów" i "szeregowych". Wyrok na dowódcę mógł być tylko jeden, a nieprzynosząca chwały KGB sprawa na długie lata powędrowała do archiwum.

Widzowie programu poznają też kulisy powstania apokaliptycznej sekty Białe Bractwo, która na początku lat 90. XX wieku uwiodła tysiące młodych Rosjan i Ukraińców. Fenomen organizacji założonej przez Jurija Kriwonogowa i jego charyzmatyczną żonę, Marię Ćwigun, uznającą się za inkarnację całej Trójcy Świętej, do dziś rodzi więcej pytań niż odpowiedzi. Czy kluczem do serc młodzieży była hipnoza i wyszukane techniki psychomanipulacji, a może sekta odpowiadała na potrzeby mieszkańców chylącego się ku upadkowi państwa?

Autorzy programu postarają się też rozwiązać zagadkę samobójczej śmierci niepokornego pisarza, Griorgija Tiutiunnyka, zaprezentują wyniki dochodzenia w sprawie złożonego z milicjantów i agentów KGB gangu, którzy przez lata dokonywał zuchwałych kradzieży i zabójstw, a także prześledzą historię jednego z sowieckich seryjnych morderców. Oprócz opowieści śledczych i zeznań świadków, serial dokumentalny ukraińskiej produkcji "Bardzo ściśle tajne" zawiera fabularyzowane sceny, dobrze wprowadzające widzów w realia epoki, a także mnóstwo nieznanych materiałów filmowych - prosto z tajnych, radzieckich archiwów.