Pierwsza kolizja działającego satelity z kosmicznym śmieciem miało miejsce 17 lat temu
Mija już prawie siedemnaście lat od momentu pierwszego udokumentowanego zderzenia działającego satelity z kosmicznym śmieciem. W lipcu 1996 roku w wyniku takiego zderzenia uszkodzony został francuski satelita Cerise.
Satelita Cerise został wystrzelony 7 lipca 1995 roku na pokładzie rakiety Ariane 4 wraz z dwoma innymi satelitami - Helios 1A i LBSAT-1. Start był udany i Cerise został umieszczony na orbicie heliosynchronicznej o wysokości 675 na 666 km i nachyleniu 98 stopni. Masa Cerise wynosiła 50 kg - był to mały francuski satelita zwiadowczy.
Rok po starcie, w lipcu 1996 roku, doszło do zderzenia tego satelity ze skatalogowanym "kosmicznym śmieciem", pochodzącym od rakiety Ariane. Był to pierwszy udokumentowany przypadek kolizji pomiędzy dwoma obiektami na orbicie. Grafika w galerii tego artykułu prezentuje artystyczną wizję tego wydarzenia.
W wyniku zderzenia satelita Cerise stracił około 4,2 metra wysięgnika, będącego częścią systemu stabilizacji. Satelita został wprowadzony w niekontrolowany ruch wirowy. To uszkodzenie w konsekwencji doprowadziło do utraty Cerise.
Orbity podobne do tej, na której umieszczono Cerise, charakteryzują się coraz większym ryzykiem kolizji. 11 stycznia 2007 roku Chiny przeprowadziły test broni antysatelitarnej (ASAT), dokonując zniszczenia satelity znajdującego się na wysokości około 865 km. Według szacunków w wyniku tego testu powstało ponad 2000 szczątków o wielkości większej od piłeczki golfowej i ponad 150 tysięcy mniejszych odłamków. Dwa lata później, 10 lutego 2009 roku doszło do zderzenia dwóch satelitów na orbicie - Kosmos 2251 i Iridium 33. W wyniku tego zderzenia powstało ponad tysiąc szczątków, które można namierzyć. Natomiast w tym roku doszło już do dwóch orbitalnych kolizji, w trakcie których utracono rosyjskiego satelitę BLITS i ekwadorskiego Pegaso.
W związku z rosnącym problemem "kosmicznych śmieci" Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) od 2008 roku realizuje ciekawy i ważny program, którego celem jest zdobywanie większej wiedzy o otoczeniu, w którym przebywa Ziemia. Ten program nosi nazwę Space Situational Awareness (SSA).
Program SSA dotyczy wykrywania, obserwacji i śledzenia satelitów, "kosmicznych śmieci" oraz planetoid mogących zagrozić naszej planecie. SSA to także pomiary dot. "pogody kosmicznej", czyli m.in. detekcji zmian wywołanych przez aktywność słoneczną.
Realizacja programu opcjonalnego SSA rozpoczęła się w 2008 roku. Obecnie rozpoczyna się druga faza programu, obejmująca lata 2013-2016. Program SSA składa się z trzech elementów: Space Weather (SWE - obejmuje systemy badające wpływ pogody kosmicznej na infrastrukturę satelitarną i naziemną), Near-Earth Objects (NEO - monitorowanie zagrożeń np. spowodowanych przez asteroidy i meteoryty) i Space Surveillance and Tracking (SST - obejmuje monitorowanie obiektów w przestrzeni kosmicznej przy pomocy technologii radarowych oraz optycznych). Swój udział Polska zadeklarowała we wszystkich elementach programu SSA.
Krzysztof Kanawka
