Technologie wykorzystywane w kryminalistyce

Magiczna czarna skrzynka, która za pomocą jednego guzika pozwala na jednoznaczne zidentyfikowanie i namierzenie sprawcy zbrodni, to bardziej fiction niż science. W rzeczywistości jednak policja dysponuje wieloma rozwiązaniami, które pozwalają na rozwikłanie zagadek kryminalnych, nawet sprzed wielu lat. Na podstawie fachowej literatury opracowano ranking współczesnych metod i narzędzi, niektórych wciąż pozostających w fazie prototypu. Co ciekawe, wiele technologicznych rozwiązań powstaje także w Polsce.

Kajdanki w nowej wersji  

Dokładnie 105 lat temu opatentowano znane wszystkim kajdanki. W ostatnim czasie amerykańska firma Scotsdale Inventions opracowała nowatorski model "biżuterii" tego typu. Nowe kajdanki rozbudowane zostały o mikrofon, aparat fotograficzny i czujniki, które mogą określić aktualną lokalizację i stan zdrowia więźnia.  Pozwala to nie tylko na jego monitorowanie, ale także skuteczne obezwładnienie zatrzymanego. Kajdanki wyposażone są w ukryty paralizator (o mocy 20 000 - 150 000 V), a także podajnik dożylnego leku uspokajającego. Kajdanki sterowane mogą być przez strażnika więziennego lub przez samego więźnia, podczas ataku agresji.

Komora cyjanoakrylowa 

Pozwala na odkrycie odcisków palców, których nie udało się zobaczyć na przykład 10 lat temu za pomocą standardowej metody proszków daktyloskopijnych. Dzięki komorze możemy je znaleźć nawet na chropowatej powierzchni, jak na przykład lufie zdobionego pistoletu, czy torebce wykonanej z tkaniny. Komora może mieć charakter mobilnego laboratorium do ujawniania śladów parami estru kwasu cyjanoakrylowego (NUS), a także ujawniania i obrazowania śladów linii papilarnych z wykorzystaniem zjawiska luminescencji opóźnionej w zakresie promieniowania od UV do NIR.

Wizualizacja 3D krwawych śladów 

Najnowsze osiągnięcia z zakresu wizualizacji i rekonstrukcji obiektów 3D, pozwalają na szczegółową analizę śladów krwawych. Jest to jedna z podstawowych metod stosowana przez specjalistów BPA (Bloodsta in Patter Analysis), będących zawsze na miejscu przestępstwa. Z wielkości i kształtu takich śladów wywnioskować można, jaki był sposób zadawania ciosów, ustalić pozycję napastnika i ofiary w trakcie ataku i po nim, a także liczbę zadanych uderzeń oraz narzędzie zbrodni.

Robot zwiadowca

Zdalnie sterowany robot - zwiadowca pozwala na monitorowanie sytuacji w miejscach zagrożenia, bez narażania życia ludzkiego. Wystarczy dosłownie rzucić urządzenie i obserwować sytuację w kamerze.

Kamera zobaczy agresję

Shahriar Nirjon i jego współpracownicy z Uniwersytetu Wirginii opracowali kamerę, która przewiduje agresywne zachowania ludzi. Rewolucyjne urządzenie generuje trójwymiarowy obraz szkieletu obserwowanej osoby, a następnie analizuje jego ruchy, szukając symptomów zbliżającej się agresji. Urządzenie potrafiło przewidzieć kopnięcie z 90 proc. dokładnością. Twórcy planują również, by aparat mógł również przewidywać agresję słowną.

Dowody pod ręką  

Pracownik policji w West Yorkshire, w Wielkiej Brytanii podkreślał, że ponad połowa czasu pracy inspektora oficera może polegać na ręcznym dokumentowaniu dowodów. System Pronto pozwala na zredukowanie „pracy przy biurku”. Umożliwia rejestrację, automatyczne etykietowanie, a także wymianę informacji na temat dowodów, począwszy od pierwszego kontaktu z ofiarami, świadkami i przestępcami, po finalną digitalizację dowodów i szybki dostęp w chmurze. Urządzenie opracowano w krakowskim oddziale Motorola Solutions.

Elektroniczny portret pamięciowy 

Krzaczaste brwi występują najczęściej u mężczyzn o ciemnej karnacji, natomiast szerokie usta mają najczęściej osoby o szerokiej twarzy i nosie. Najnowocześniejsze rozwiązania technologiczne pozwalają na stworzenie portretu w oparciu o tzw. "ślad pamięciowy", czyli trwałe zmiany w układzie nerwowym świadka, które powstają pod wpływem różnych bodźców. W Polsce stosujemy system POL-SIT Windows 95 (Polski System Identyfikacji Twarzy). To baza danych, która powstała na podstawie analizy ponad 15 000 zdjęć osób w wieku od 18 do 55 lat, które wykonane zostały w pozie en face i z profilu. Pozwala na zaprezentowanie twarzy w określonym kontekście sytuacyjnym, co wpływa na uruchomienie zasobów pamięciowych i przypomnienie sobie szczegółów wyglądu twarzy dotychczas trudnych do odtworzenia. Stworzone modele twarzy mogą być oglądane z dowolnego punktu widzenia i w dowolnym oświetleniu, co więcej okazywane na odpowiednim tle i z odpowiedniej perspektywy.

Wirtualna sekcja zwłok

Virtopsy Technika ta jest minimalnie inwazyjna i polega na użyciu metod radiologicznych i rentgenodiagnostycznych oraz nowoczesnych technik rejestracji i przetwarzania danych. Pozyskuje się je podczas laserowego skanowania powierzchni zwłok wraz z technologią wizualizacji 3D (fotogrametrii 3D) i spektoskropii. Wynikiem tych badań jest tworzenie dowolnych rekonstrukcji 3D, które tworzą obrazy wnętrza ludzkiego ciała i poszczególnych jego organów. Jedną z głównych zalet metody Virtopsy jest to, że podczas badania nie są niszczone żadne dowody, które podczas tradycyjnej autopsji ulegają uszkodzeniu. Projekt ten opracowany został przez naukowców ze Szwajcarii (w Instytucie Medycyny Sądowej przy Uniwersytecie w Bernie), gdzie jest praktykowany i wciąż udoskonalany.

Prawda czy fałsz?

Każdy człowiek, a właściwie jego myślenie pozostawia własny, niemożliwy do zatarcia „odcisk” pracy w mózgu. Są one tak indywidualne, że już niedługo traktowane mogą być jako dowód sądowy. Do zbadania procesów mózgu wykorzystuje się nowe techniki. PET, czyli pozytonowa tomografia emisyjna polega na dożylnym podaniu radioaktywnie znakowanej glukozy, która pozwala określić miejsca największej aktywności komórkowej układu nerwowego. Na tej podstawie można stwierdzić odpowiedzi zakwalifikowane jako prawidłowe. Inna metoda tzw. BOLD (Blood Oxygen Level Dependent), z wykorzystaniem silnego pola magnetycznego i fal radiowych stwarza unikalną możliwość poznania funkcji mózgu oraz oceny zmian morfologicznych i czynnościowych leżących u podłoża wielu chorób. Na podstawie całości badania można prześledzić fizjologiczne procesy mózgowe i wybrać z nich te, które zaliczamy do reakcji patologicznych, dewiacyjnych, a nawet zbrodniczych.

Szybka kopia 

30 proc. przestępstw jest popełnianych przy użyciu komputera lub telefonu. Poziom cyberprzestępczości ciągle rośnie. Obecnie biegły z zakresu badań informatycznych może wykonać wierne kopie binarnych nośników danych (np. dysków twardych) bez konieczności zatrzymywania całych urządzeń. Jest to bardzo istotne, gdyż znacznie ogranicza ilość zatrzymywanego sprzętu oraz nie utrudnia funkcjonowania, np. firmy. W Centralnym Laboratorium Kryminalistycznym Policji w Warszawie trwają badania nad nowym projektem umożliwiającym przechwycenie tzw. śladów ulotnych – to zdeszyfrowane informacje, które pozwalają odtworzyć wszystkie działania komputera. Z punktu widzenia informatyka śledczego, ma to ogromną wartość.

Wolne ręce funkcjonariusza

W Polsce powstają nie tylko specjalne odczynniki chemiczne stosowane w laboratorium kryminalistycznym (Tusnovics), programy do rekonstrukcji 3D i kopiowania danych (Cybid), ale także specjalistyczne kamery nasobne, które używane są przez funkcjonariuszy policji.  W tym wyspecjalizowali się programiści z krakowskiego oddziału Motorola Solutions. Takie urządzenia (np. Si500) pozwalają na rejestrację dźwięku i obrazu, a tym samym natychmiastowe otrzymanie materiału dowodowego.

Niektóre elementy artykułu powstały w oparciu o raport "Nowoczesne technologie w kryminalistyce", opublikowany w "Kultura Bezpieczeństwa", nr 21, autorstwa dr. Jerzego Gąsiorowskiego  z Wyższej Szkoły Bankowości i Finansów w Katowicach.