Wojskowe wynalazki bez których dziś nie wyobrażasz sobie życia

Nie każdy rewolucyjny wynalazek powstaje w spokojnym laboratorium, z kubkiem kawy obok i planem biznesowym w szufladzie. Część z nich rodzi się w pośpiechu, pod presją, gdy stawką jest życie tysięcy ludzi i wynik konfliktu zbrojnego.

Historia zna wiele przypadków, w których technologie opracowane dla wojska, z myślą o precyzji, skuteczności i przetrwaniu, po latach trafiły pod nasze dachy, stając się tak oczywiste, że trudno wyobrazić sobie bez nich codzienność. GPS w smartfonie, kuchenka mikrofalowa w kuchni czy kevlar w policyjnych kamizelkach. Te rozwiązania mają wspólny, wojskowy rodowód.

Global Positioning System powstał jako narzędzie amerykańskiej armii, mające zapewnić precyzyjną nawigację w każdych warunkach i w dowolnym miejscu na Ziemi. System, rozwijany od lat 70., początkowo był zamknięty dla cywilów. Dopiero w latach 80., po katastrofie lotu Korean Air 007, administracja USA zdecydowała o udostępnieniu sygnału do użytku publicznego. Dziś GPS jest integralną częścią naszego życia. Korzystają z niego kierowcy, piloci, turyści, a także aplikacje w telefonach. I choć nawigacja satelitarna stała się synonimem wygody, jej sercem wciąż pozostaje precyzyjna infrastruktura stworzona dla potrzeb wojska.

Obecnie korzystamy również z innych systemów, takich jak Glonass czy Galileo. Ale GPS pozostał niemal synonimem nawigacji satelitarnej.

Podczas II wojny światowej brytyjscy inżynierowie rozwijali technologię radarową, kluczową dla obrony przed nalotami. Na bazie tych prac, po wojnie, amerykański inżynier Percy Spencer przypadkowo odkrył, że mikrofale mogą szybko podgrzewać jedzenie. Podczas testów z urządzeniem radarowym roztopił się batonik czekoladowy w jego kieszeni.

To zapoczątkowało prace nad pierwszą kuchenką mikrofalową, która początkowo była wielka, droga i wykorzystywana głównie w gastronomii. Dziś w wielu domach mikrofalówka służy do szybkiego przygotowania obiadu czy kolacji.

Bezzałogowe statki powietrzne, czyli drony, mają wojskowy rodowód sięgający I wojny światowej, ale prawdziwy rozwój nastąpił w drugiej połowie XX wieku. W armii wykorzystywano je do rozpoznania, obserwacji i działań bojowych bez narażania życia pilotów.

Miniaturyzacja, rozwój elektroniki i spadek kosztów sprawiły, że drony trafiły do rąk cywilów. Dziś latają nad weselami, pomagają w inspekcji budynków, tworzą widowiskowe pokazy świetlne i wspierają służby ratunkowe. Ich militarny rodowód wciąż jednak przypomina o początkach związanych z misjami, gdzie każdy błąd mógł kosztować życie.

Opracowany w latach 60. przez Stephanie Kwolek (wiedzieliście, że była polskiego pochodzenia?) w laboratoriach DuPont, kevlar stał się rewolucyjnym materiałem o niezwykłej wytrzymałości i lekkości. Początkowo używany w oponach, szybko trafił do kamizelek kuloodpornych, hełmów i sprzętu wojskowego. Dziś kevlar chroni nie tylko żołnierzy i policjantów, ale także sportowców, robotników przemysłowych czy motocyklistów. Jego droga z poligonu na ulice to przykład, jak wynalazek z myślą o przetrwaniu w boju staje się elementem codziennego bezpieczeństwa.

Harry Coover, pracując podczas II wojny światowej nad przezroczystymi celownikami z tworzywa sztucznego, opracował cyjanoakryl - niezwykle mocny klej. Okazał się jednak tak skuteczny, że do celowników się... nie nadawał, bo kleił wszystko, czego dotknął. Początkowo odłożony na półkę, wrócił w użyciu podczas wojny w Wietnamie, gdy stosowano go do tymczasowego zamykania ran. Dziś tego typu kleje są w każdym sklepie i domu, pomagając w drobnych naprawach.

Pierwsze przenośne radiostacje nadawczo-odbiorcze opracowano w czasie II wojny światowej, aby umożliwić żołnierzom komunikację na polu bitwy bez konieczności korzystania z linii przewodowych. Urządzenia te były duże, ciężkie i ograniczone zasięgiem, ale dawały przewagę tam, gdzie szybkość przekazu informacji decydowała o powodzeniu akcji. Z czasem walkie-talkie stały się mniejsze, tańsze i powszechnie dostępne. Dziś korzystają z nich organizatorzy imprez masowych, służby ratunkowe, a nawet dzieci podczas zabawy w ogrodzie.

Powszechnie uważa się, że Internet powstał wyłącznie jako projekt wojskowy. Rzeczywiście, według Charlesa Herzfelda, dyrektora ARPA, budowa sieci ARPANET była pilną potrzebą obronną USA, ale nie stanowiła głównej misji agencji. ARPANET miał ułatwiać wymianę informacji między ośrodkami badawczymi i uniwersytetami, zapewniając jednocześnie odporność sieci na awarie. Dopiero z czasem, gdy do systemu podłączyły się kolejne instytucje, a technologia się rozwinęła, narodził się globalny Internet. Jego fundamenty powstały w kontekście rywalizacji podczas zimnej wojny, ale rozwój w dużej mierze zawdzięczamy środowisku akademickiemu i otwartej wymianie wiedzy.

Tak więc od nawigacji satelitarnej po kuchenkę w kuchni, od wojskowego kleju po globalną sieć - wiele z tego, co dziś wydaje się codzienne i zwyczajne, ma źródła w laboratoriach pracujących dla armii.

Ale tak naprawdę technologii, które wywodzą się z wojska i kosmosu, używamy dziś, nawet nie zdając sobie z tego sprawy. A w kolejnych dekadach zapewne jeszcze wiele takich technologii powitamy w marketach.