Fazy Księżyca w 2024 roku. Kiedy pełnia, kiedy nów i kwadry?

Księżyc krąży wokół orbity naszej planety. Jest obserwowalny gołym okiem z każdego miejsca na nocnym (i nie tylko) niebie. Dlatego ludzie już w czasach prehistorycznych dostrzegali, że jego wygląd na przestrzeni czasu ulega modyfikacji. Z uwagi na to, że poszczególne etapy tych zmian powtarzają się, nazywa się je fazami.

W każdym cyklu (miesiącu księżycowym) wyróżnia się 4 fazy Księżyca.

Nów Księżyca

Nów to moment, w którym Księżyc jest niewidoczny na nieboskłonie gołym okiem. Nazwa ta w języku polskim (i większości europejskich) wzięła się od określenia "nowy księżyc". Powód jest prosty: po całkowitym zacienieniu powierzchni Srebrnego Globu na jego tarczy pojawia się cienki półksiężyc, który zwiastuje możliwość ponownego podziwiania naturalnego satelity.

Kwadra pierwsza 

To okres, w którym na nieboskłonie jest widoczna wschodnia część tarczy Księżyca. "Kwadra" to określenie odnoszące się do jednej z czterech faz Księżyca. Ta następuje jako pierwsza - w wielu interpretacjach rozpoczyna cykl. W tym czasie Księżyca "przybywa".

Pełnia Księżyca

Następuje po pierwszej kwadrze. To moment, w którym na niebie jest widoczna największa część Księżyca, przypominająca wyglądem okrąg. Temu okresowi często przypisuje się magiczne właściwości w kulturze i wierzeniach ludowych.

Ostatnia kwadra

Jest też nazywana trzecią kwadrą. To okres, w którym jest widoczna tylko zachodnia część strony Księżyca widzialnej z Ziemi. Zwiastuje on nadejście nowiu. W jego okresie Księżyca "ubywa".

Jak wyglądają pierwsza i trzecia kwadra Księżyca na północnej i południowej półkuli? Ciekawostką jest, że osoby przebywające na północnej i południowej półkuli Ziemi inaczej postrzegają fazy księżyca między nowiem a pełnią oraz pełnią a nowiem. Otóż widzą je oni "na odwrót"!

• Na półkuli północnej Księżyc po nowiu ma kształt litery D, i to on zwiastuje pełnię. Natomiast w stronę nowiu prowadzi Księżyc w kształcie litery C.
• Na półkuli południowej po nowiu Księżyc przybiera kształt litery C, która stopniowo się poszerza. Natomiast po pełni wygląda jak litera D, która każdego dnia się zmniejsza.

Warto o tym pamiętać, podróżując np. do Ameryki Południowej, Afryki (np. RPA) czy do Australii. Obserwacja Księżyca w tych miejscach może być zaskakującym doświadczeniem.

Od czego zależy to, czy Księżyc jest w pełni, czy w nowiu? Decydują o tym:

• układ pomiędzy Ziemią, Słońcem a Księżycem,
• a w konsekwencji stopień oświetlenia widzialnej z Ziemi powierzchni Księżyca.

W ciągu każdego miesiąca lunarnego (księżycowego) położenie Księżyca, Ziemi i Słońca wobec siebie ulegają zmianie. Stąd też każdego dnia Srebrny Glob wygląda zupełnie inaczej.

• Księżyc w nowiu jest wówczas, gdy znajduje się w linii prostej między Słońcem a Ziemią, czyli w koniunkcji ze Słońcem z perspektywy Ziemi. Wówczas nasza planeta tworzy cień, który sprawia, że jej satelity nie widać gołym okiem na nieboskłonie.
• Księżyc w pierwszej fazie zmierza od koniunkcji ze Słońcem z perspektywy Ziemi, w stronę opozycji do Słońca. Wówczas każdego dnia jego widoczna powierzchnia jest coraz bardziej doświetlona, co oznacza, że można obserwować, jak "wzrasta". 
• Pełnia Księżyca to moment, w którym Srebrny Glob znajdzie się w opozycji do Słońca, a zatem po przeciwnej stronie Ziemi. Wówczas jego widoczna część jest najlepiej doświetlona i można ją obserwować z perspektywy naszej planety. Blask Księżyca w tym okresie jest na tyle intensywny, że trudno wówczas prowadzić obserwacje astronomiczne, np. przyglądać się gwiazdozbiorom. To czas na podziwianie jego oblicza.
• Księżyc w ostatniej (trzeciej) fazie powraca pomiędzy Słońce a Ziemię, co oznacza, że jest coraz słabiej oświetlony. Z każdym dniem staje się więc coraz mniejszy, aż zupełnie znika z nieboskłonu.

Gdy dobiegnie ostatnia faza, cykl lunarny rozpoczyna się na nowo - od nowiu, przez I fazę, pełnię, aż po III fazę. Pojedynczy miesiąc synodyczny (księżycowy) liczy średnio 29,53 dnia, ale poszczególne cykle różnią się długością. Dlatego najczęściej ich długość "oficjalną" wyznacza się na 29 lub 30 dni.

Taka miara czasu - chociaż obecnie mniej powszechna - nadal jest wykorzystywana w wielu krajach i społecznościach.

Dobrym przykładem jest kalendarz muzułmański, liczący 12 miesięcy synodycznych (zgodnych z fazami Księżyca). Cykl lunarny wyznacza kolejne miesiące roku w islamie. To on determinuje daty wszelkich świąt dla wyznawców tej religii. Z perspektywy kalendarza gregoriańskiego (czyli standardowego, stosowanego na całym świecie, z podziałem na 12 miesięcy i 365 dni) są one zatem ruchome. Dlatego np. miesiąc ramadan (w którym muzułmanie odbywają post) każdego roku ma miejsce w innym terminie wg kalendarza gregoriańskiego. Przykładowo w 2023 roku trwał od 22 marca do 20 kwietnia, a w 2024 roku przypada na okres między 10 marca a 8 kwietnia.

"Ruchomość" świąt warunkowana fazami Księżyca jest też obecna m.in. w chrześcijaństwie. Najważniejsze święto w tej religii, Wielkanoc, przypada na 1. niedzielę po pierwszej wiosennej pełni Księżyca. To dlatego może wypaść w okresie od 22 marca do 25 kwietnia włącznie.

Jak będą wyglądać fazy Księżyca w 2024 roku? Przyjrzyjmy się im bliżej z podziałem na miesiące.

Pamiętaj, że fazy Księżyca nie pokrywają się z rozkładem miesięcy w roku. Dlatego w jednym miesiącu czasami mogą się pojawić więcej niż cztery fazy. W 2024 roku stanie się tak w maju, kiedy powtórzy się III kwadra, i w grudniu, gdy będą miały miejsce dwa nowie. Gdyby w zamian była to druga pełnia w miesiącu, mówiłoby się o tzw. niebieskim Księżycu.

W kalendarzu faz Księżyca 2024 znajdziesz nazwę fazy, dzień tygodnia i datę jej rozpoczęcia, godzinę jej kulminacji.

• Ostatnia kwadra Księżyca - czwartek, 4 stycznia, godz. 04:32 
• Nów Księżyca - czwartek, 11 stycznia, godz. 12:58
• Pierwsza kwadra Księżyca - czwartek, 18 stycznia, godz. 04:53 
• Pełnia Księżyca - czwartek, 25 stycznia, godz. 18:54 

• Ostatnia kwadra Księżyca - sobota, 3 lutego, godz. 00:20 
• Nów Księżyca - sobota, 10 lutego, godz. 00:00 
• Pierwsza kwadra Księżyca - piątek, 16 lutego, godz. 16:02 
• Pełnia Księżyca - sobota, 24 lutego, godz. 13:31

• Ostatnia kwadra Księżyca - niedziela, 3 marca, godz. 16:25 
• Nów Księżyca - niedziela, 10 marca, godz. 10:02 
• Pierwsza kwadra Księżyca - niedziela, 17 marca, godz. 05:11 
• Pełnia Księżyca - poniedziałek, 25 marca, godz. 08:01

• Ostatnia kwadra Księżyca - wtorek, 2 kwietnia, godz. 05:15 
• Nów Księżyca - poniedziałek, 8 kwietnia, godz. 20:23 
• Pierwsza kwadra Księżyca - poniedziałek, 15 kwietnia, godz. 21:14 
• Pełnia Księżyca - środa, 24 kwietnia, godz. 01:51

• Ostatnia kwadra Księżyca - środa, 1 maja, godz. 13:27 
• Nów Księżyca - środa, 8 maja, godz. 05:24 
• Pierwsza kwadra - środa, 15 maja, godz. 13:49 
• Pełnia Księżyca - czwartek, 23 maja, godz. 15:55
• Ostatnia kwadra - czwartek, 30 maja, godz. 19:13 

• Nów Księżyca - czwartek, 6 czerwca, godz. 14:40 
• Pierwsza kwadra Księżyca - piątek, 14 czerwca, godz. 07:19 
• Pełnia Księżyca - sobota, 22 czerwca, godz. 03:10
• Ostatnia kwadra Księżyca - piątek, 28 czerwca, godz. 23:55 

• Nów Księżyca - sobota, 6 lipca, godz. 00:59 
• Pierwsza kwadra Księżyca - niedziela, 14 lipca, godz. 00:49 
• Pełnia Księżyca - niedziela, 21 lipca, godz. 12:19
• Trzecia kwadra Księżyca - niedziela, 28 lipca, godz. 04:54

• Nów Księżyca - niedziela, 4 sierpnia, godz. 13:14 
• Pierwsza kwadra Księżyca - poniedziałek, 12 sierpnia, godz. 17:19 
• Pełnia Księżyca - poniedziałek, 19 sierpnia, godz. 20:28 
• Ostatnia kwadra Księżyca - poniedziałek, 26 sierpnia, godz. 11:28

• Nów Księżyca - wtorek, 3 września, godz. 03:56 
• Pierwsza kwadra Księżyca - środa, 11 września, godz. 08:06 
• Pełnia Księżyca - środa, 18 września, godz. 04:36 
• Ostatnia kwadra Księżyca - wtorek, 24 września, godz. 20:52

• Nów Księżyca - środa, 2 października, godz. 20:50 
• Pierwsza kwadra Księżyca - czwartek, 10 października, godz. 20:56 
• Pełnia Księżyca - czwartek, 17 października, godz. 13:27 
• Ostatnia kwadra Księżyca - czwartek, 24 października, godz. 10:05

• Nów Księżyca - piątek, 1 listopada, godz. 13:48 
• Pierwsza kwadra Księżyca - sobota, 9 listopada, godz. 06:56 
• Pełnia Księżyca  - piątek, 15 listopada, godz. 22:29 
• Ostatnia kwadra Księżyca - sobota, 23 listopada, godz. 02:29

• Nów Księżyca - niedziela, 1 grudnia, godz. 07:22 
• Pierwsza kwadra Księżyca - niedziela, 8 grudnia, godz. 16:27 
• Pełnia Księżyca - niedziela, 15 grudnia, godz. 10:02 
• Ostatnia kwadra Księżyca - niedziela, 22 grudnia, godz. 23:19

Fazy Księżyca to więcej niż zmiany obserwowane na nieboskłonie czy sposób na obliczanie upływającego czasu. Z przesuwaniem się naturalnego satelity wobec Ziemi i Słońca wiążą się też "fizycznie" odczuwalne skutki - zarówno dla człowieka, jak i dla natury.

Wpływ faz Księżyca na świat przyrodniczy jest dobrze opisany. Wiąże się przede wszystkim z pływami mórz i oceanów. W praktyce:

• w pierwsze oraz trzeciej (ostatniej) fazie Księżyca występują tzw. pływy kwadraturowe, co oznacza, że ich siła jest minimalna;
• w nowiu oraz w pełni pojawiają się pływy syzygijne, a więc takie o największej intensywności.

A jak fazy Księżyca mogą wpływać na człowieka? Ich znaczenie dla stanu zdrowia czy samopoczucia jest często opisywane w ramach astrologii. Wskazuje się np., że:

• nów może być okresem na refleksję i zanurzenie się w świat duchowości; to również początek nowego cyklu, który ma sprzyjać rozpoczynaniu wszelkich kuracji wzmacniających organizm, zabiegów kosmetycznych czy planowaniu zabiegów operacyjnych;
• pierwsza faza Księżyca ma być okresem przyrostu mocy i najlepszym czasem na podejmowanie nowych działań; jest też uznawana za dobry moment na odnowę biologiczną oraz regenerację;
• pełnia jest najbardziej magnetyzującym, ale i niejednoznacznym okresem w cyklu księżycowym; z jednej strony to moment, w którym człowiek może być nadmiernie pobudzony i mieć problemy ze snem (co może być atawizmem, a więc pozostałością ewolucyjną), z drugiej - kojarzy się z witalnością, płodnością i energią;
• ostatnia kwadra to czas ponownie mający prowadzić do ukojenia i uspokojenia emocji; ma sprzyjać naturalnemu wyciszeniu, a także podwyższeniu progu bólu; może to być więc dobry moment np. na wykonanie depilacji woskiem czy innych nieco dotkliwszych zabiegów kosmetycznych.

Warto jednak pamiętać, że wpływ faz Księżyca na organizm jest kwestią bardzo subiektywną. Dlatego każda osoba odczuwa je (lub nie) z inną intensywnością i na swój sposób.

Pewne jest jedno: obserwacja zmieniających się faz Księżyca może być ciekawym doświadczeniem. Warto zerknąć, jak każdego dnia wygląda nocne niebo, a przy okazji przyjrzeć się, czy moment cyklu Księżyca ma wpływ na stan ciała lub ducha. Wnioski mogą być interesujące.