Stratolaunch i Talon - co wiemy o tym projekcie?

Stratolaunch był projektem potężnego samolotu, służącego za pierwszy stopień w wynoszeniu małych satelitów na orbitę. Do 2019 roku ideą Stratolaunch było wynoszenie małej rakiety na pewną wysokość, skąd nastąpiłoby uwolnienie rakiety i jej lot na orbitę z satelitą na pokładzie. Taki sposób wynoszenia satelitów pozwoliłby m.in. na zwiększenie wynoszonej masy, większą dowolność w wyborze miejsca startu oraz większą niezależność od czynników pogodowych.

Projekt rozpoczął się w 2010 roku, a oficjalnie został ogłoszony w 2011 roku. Przez lata doszło do kilku zmian, m.in. rakiet, jakie miały by być wynoszone przez ten samolot. W ostatniej “orbitalnej" wersji (styczeń 2019) planowano korzystanie jedynie z rakiety Pegasus XL. W kolejnych miesiącach plany uległy znacznym modyfikacjom.

Pod koniec maja 2019 pojawiły się nieoficjalne doniesienia, że projekt Stratolaunch może być zakończony albo też “sprzedany" do innego wykonawcy. 15 czerwca 2019 świat dowiedział się, że samolot Stratolaunch został wystawiony na “sprzedaż". Cena nabycia tego samolotu to około 400 milionów USD. Pojawiła się także informacja, że prowadzone są rozmowy z Richardem Bransonem, właścicielem koncernu Virgin (w tym Virgin Galactic i Virgin Orbit). Wówczas na światło dzienne wyszła także informacja, że istniały duże rozbieżności co do wyceny tego projektu.

W okresie wakacyjnym nie pojawiły się żadne nowe informacje o Stratolaunch. Pierwsza nowa wzmianka datowana na 19 września, wskazywała, że projekt Stratolaunch ma być wznowiony. Wówczas miał trwać nabór nowych pilotów. Pojawiła się też informacja, że ogłoszenie (kontynuacji) prac nad Stratolaunch ma nastąpić niebawem. W drugim tygodniu października wszystkich zaskoczyła informacja, że Stratolaunch zmienił właściciela. Co ciekawe, nie podano do publicznej wiadomości, do kogo trafił projekt. Nie podano także wartości transakcji przejęcia Stratolaunch.

Pod koniec marca 2020 strona Stratolaunch przedstawiła nową ofertę tej firmy. Zamiast wynoszenia satelitów Stratolaunch będzie oferować loty hipersoniczne za pomocą własnych pojazdów. Przedstawiono także pojazdy hipersoniczne: Talon-A, Talon-Z oraz kosmiczny Black Ice. Najwięcej informacji jest dostępnych o Talon-A: ma to być pojazd w całości odzyskiwalny o masie startowej 2720 kg, długości 8,5 m i rozpiętości skrzydeł 3,4 m. Talon-A ma osiągać prędkości rzędu 6 Mach. Talon-A ma lądować na tradycyjnych lotniskach, a nawet pod własnym napędem startować z tradycyjnych lotnisk.

Talon-A ma oferować rutynowy dostęp do lotów hipersonicznych, pozwalając na zbieranie danych, przeprowadzanie pomiarów z użyciem instrumentów dostarczonych przez klienta a także przeprowadzanie eksperymentów naukowych. Możliwe mają być także jednoczesne loty kilku pojazdów Talon-A.

Wydaje się, że ta oferta może być przede wszystkim interesująca dla amerykańskiego wojska. Możliwość przeprowadzania wielu lotów hipersonicznych oznacza lepszą wiedzę na temat zakresu prędkości, który jest dość słabo poznany. W ostatnich latach pociski hipersoniczne (zarówno ofensywne jak i defensywne) znajdują coraz większe zainteresowanie w największych armiach całego świata. Aby tego typu broń poprawnie wykorzystywać potrzebna jest wystarczająca wiedza na temat różnych profili lotu przy prędkościach hipersonicznych.

O kolejnym pojeździe (Talon-Z) Stratolaunch nie przedstawił wiele informacji. Można jednak zakładać, że będzie to większy pojazd od Talon-A.

Docelowo Stratolaunch proponuje pojazd o nazwie Black Ice. Ten rakietoplan ma być zdolny do lotu orbitalnego oraz powrotu na Ziemię z eksperymentami na pokładzie. Jak na razie nie przedstawiono więcej informacji na temat Black Ice, można jednak zakładać, że będzie to mały mini-wahadłowiec, nieco podobny do X-37B.

Krzysztof Kanawka