W czasie zaćmienia nie ma bzykania...
Zaćmienie Słońca, które w ubiegłym roku można było obserwować w Stanach Zjednoczonych od zachodniego po wschodnie wybrzeże, dało okazję do niezwykłego eksperymentu. Jego wyniki pokazały, że w czasie tego rzadkiego i niezwykłego zjawiska nie tylko ludzie odrywają się od codziennych zajęć. Pszczoły też...
Okazało się, że w chwili całkowitego zaćmienia nie latają i w związku z tym nie bzykają. Piszą o tym na łamach czasopisma "Annals of the Entomological Society of America" naukowcy University of Missouri, którzy zorganizowali obserwacje z udziałem setek badaczy-amatorów, w tym uczniów szkół podstawowych. W 16 miejscach na trasie całkowitego zaćmienia ustawiono specjalne stacje monitoringu akustycznego. Efekt był wszędzie taki sam. Cisza.
"Na podstawie wcześniejszych doniesień naukowych spodziewaliśmy się, że aktywność pszczół podczas częściowego zaćmienia będzie stopniowo spadać, aż podczas fazy całkowitej w ogóle ustanie" - mówi pierwsza autorka pracy, prof. Candace Galen. "Nie spodziewaliśmy się jednak, że efekt będzie tak gwałtowny, pszczoły będą latać w czasie fazy częściowej zaćmienia w miarę normalnie, dopiero, gdy Słońce schowa się całkowicie, nagle przestaną. To jak cisza nocna po zgaszeniu światła na obozie" - dodaje.
Na fali zainteresowania zaćmieniem 2017 pytania o to, co zwierzęta, ptaki i owady robią podczas tego zjawiska pojawiały się w Stanach Zjednoczonych coraz częściej. Badacze z University of Missouri zdali sobie sprawę, że w przypadku pszczół nikt tego wcześniej nie badał. Sami natomiast byli do tego wyjątkowo dobrze przygotowani, bo wcześniej opracowali i przetestowali metodę akustycznego badania prowadzonego przez pszczoły zapylania. Wystarczyło zamontować wśród kwiatów mikrofony i czujniki temperatury, by móc spokojnie śledzić zaćmienie i czekać, co z tego wyniknie - mówi Galen.
W projekcie finansowanym przez American Astronomical Society uczestniczyło ponad 400 naukowców amatorów, w tym dzieci szkolnych. W 16 miejscach na trasie całkowitego zaćmienia, w stanach Oregon, Idaho i Missouri zainstalowano stacje monitorujące. Mikrofony i termometry rejestrowały dźwięki w rejonach odległych od dróg, o dużej aktywności pszczół. Po zakończeniu zaćmienia, aparatura została przesłana na Uniwersytet, gdzie naukowcy przyporządkowali zmiany dźwięku, towarzyszącym zaćmieniu zmianom temperatury. Okazało się, że w częściowej fazie zaćmienia pszczoły kontynuują swoją pracę, by przerwać ją natychmiast, kiedy okolicę ogarnia ciemność fazy całkowitej. Co ciekawe, na nagraniach z 16 stacji, udało się znaleźć bzykanie zaledwie jednej pszczoły, która w fazie całkowitej pozostawała aktywna. Musiała się zamyślić.
Zdaniem autorów pracy wyniki eksperymentu pokazały, że pszczoły zachowują się w odpowiedzi na ciemności dokładnie tak, jak w nocy nawet jeśli ciemności następują niespodziewanie w środku dnia. W przyszłości będą starali się ustalić, czy owady, obserwując zmniejszające się oświetlenie, próbują - jak normalnie wieczorem - wrócić do ula. Na kolejne dogodne warunki do badań nie będą musieli nadmiernie długo czekać, kolejne całkowite zaćmienie Słońca będzie widoczne na terenie Ameryki Północnej 8 kwietnia 2024 roku.
Grzegorz Jasiński
