Wierzą, że architekt wybudował je w ciągu nocy. Tajemnice Angkor Wat

Nic dziwnego, że Angelina Jolie po zdjęciach do jednej z części Tomb Raidera zostawiła w Kambodży serce, bo chociaż mogłoby się wydawać, że przepiękne budowle i miejsca oglądane przez nas na ekranie to dzieło uzdolnionych grafików i scenarzystów, to nic bardziej mylnego. A przynajmniej w przypadku Angkor Wat, za którym faktycznie stoją wybitnie uzdolnieni projektanci, tyle że nie współcześni, ale tacy sprzed niemal 900 lat.

Angkor Wat to ogromny kompleks świątynny w północno-zachodniej Kambodży, położony ok. 6 km na północ od współczesnego miasta Siĕmréab, będący jednym z najbardziej imponujących zabytków państwa Khmerów istniejącego między 802 a 1432 rokiem.

Współcześnie nazywa się je Angkorem (i uznaje za protoplastę Królestwa Kambodży), podobnie zresztą jak zabytkowy kompleks miejski pozostały po dawnej stolicy imperium ("angkor" we współczesnym języku khmerskim to właśnie "stolica" albo "święte miasto"), który wpisany jest na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO i uważany za największe miasto na świecie w okresie sprzed rewolucji przemysłowej, zamieszkiwane przez ok. milion mieszkańców.

Angkor Wat, zbudowane przez króla Surjawarmana II na początku XII wieku jako rozległa świątynia grobowa, w której miały zostać złożone jego szczątki, jest bez wątpienia najlepiej zachowanym przykładem architektury Khmerów i jej największą perełką. I to nie tylko ze względu na rozmach, choć mówimy o największym zabytku religijnym na świecie, który zajmuje powierzchnię ponad 162 hektary.

Według lokalnych mitów Angkor Wat powstało na zlecenie Indry, jednego z najważniejszych bogów panteonu wedyjskiego mitologii indyjskiej i miało służyć za pałac jego synowi Precha Ket Mealei. Co więcej, jak opisuje XIII-wieczny chiński podróżnik Zhou Daguan, wykonaniem świątyni miał zająć się boski architekt, który zbudował ją w ciągu zaledwie jednej nocy. Jak jednak łatwo się domyślić, tak łatwo nie ma i w rzeczywistości Angkor Wat wznosiło się powoli przez ponad 30 lat.

Według pierwotnego projektu było też świątynią hinduistyczną, poświęconą bogu Wisznu (w samym środku świątyni znajdował się ogromny złoty posąg przedstawiający go na grzbiecie garudy, świętego ptaka o ludzkim ciele, z dziobem i szponami drapieżnika), z którym Surjawarman II jako władca-bóg się identyfikował, a prace budowlane zakończyły się najpewniej już po jego śmierci, o czym zdaniem naukowców świadczy fakt, że niektóre dekoracje nie zostały ukończone.

Z hinduizmu wywodzą się zatem wszystkie oryginalne motywy religijne widoczne w Angkor Wat, jak choćby konstrukcja z pięcioma centralnymi wieżami (najwyższa mierzy 65 metrów) oraz otaczającą fosą, symbolizujące szczyt otoczonej oceanem góry Meru, która według mitologii hinduskiej jest miejscem zamieszkania bogów.

Pod względem architektonicznym widoczne są tu takie elementy charakterystyczne dla stylu Khmerów, jak ostrołukowe wieże w kształcie pąków lotosu, rozbudowane girlandy i sceny narracyjne przedstawiające bóstwa czy płaskorzeźby - jednym z największych skarbów Angkor Wat jest kamienny "arras" o długości ponad 900 metrów, na którym znalazło się prawie 20 tysięcy postaci przedstawiających realistyczne sceny z eposów indyjskich Ramajany i Mahabharaty.

W czasie budowy tego miejsca Khmerowie rozwinęli swój własny styl architektoniczny, który opierał się na piaskowcu, więc Angkor Wat zostało zbudowane właśnie z jego bloków. Kompleks otoczony został też murem o wysokości 4,5 metra oraz wspomnianą szeroką fosą, które miały go chronić przed wrogimi atakami.

Niestety zgodnie z ówczesną tradycją tylko zewnętrzne mury miasta i świątynia zostały wykonane z piaskowca, więc pozostała część kompleksu, która zbudowana była z drewna, nie zachowała się do dziś. Co więcej, mury nie spełniły też najwyraźniej swoje podstawowej funkcji, bo w 1177 roku Angkor Wat zostało splądrowane przez rywalizujące z Khmerami plemię Czamów, zamieszkujących pierwotnie obszar dzisiejszego środkowego i południowego Wietnamu.

Nowy cesarz, Dżajawarmana VII, uznał jednak, że hinduscy bogowie go zawiedli, dlatego zbudował sobie nową stolicę w Angkor Thom i poświęcił ją buddyzmowi. Nic więc dziwnego, że z czasem leżące dosłownie kilka kilometrów dalej Angkor Wat też zaczęło się przekształcać w świątynię buddyjską, stąd wiele rzeźb i posągów bóstw hinduskich zostało zastąpione sztuką buddyjską.

I choć z czasem straciło swoje polityczne i kulturalne znaczenie, przez co zostało praktycznie opuszczone, to therawadinowie, czyli mistrzowie najdłużej istniejącej szkoły buddyjskiej (nauczyciele wywodzący swą naukę bezpośrednio od Buddy), nadal utrzymywali świątynię, a nie brakowało też pielgrzymów i podróżników zainteresowanych jej urodą.

Jednym z pierwszych Europejczyków, którym dane było obejrzeć Angkor Wat, był portugalski zakonnik António da Madalena. Już w 1586 roku twierdził, że "ma tak niezwykłą konstrukcję, że nie można jej opisać piórem, zwłaszcza że nie przypomina żadnej innej budowli na świecie. Ma wieże i dekoracje oraz wszystkie wyrafinowania, jakie może wymyślić ludzki geniusz".

Niestety musiało minąć niemal 300 lat, żeby Zachód na dobre docenił to miejsce, bo wieści o nim rozeszły się dopiero w 1863 roku za sprawą francuskiego przyrodnika i odkrywcy Henriego Mouhota, który spopularyzował to miejsce poprzez publikację swoich notatek z podróży:

Jedna z tych świątyń, rywalizująca ze świątynią Salomona, wzniesiona przez jakiegoś starożytnego Michała Anioła, mogłaby zająć honorowe miejsce obok naszych najpiękniejszych budowli. Jest wspanialsza niż wszystko, co pozostawiła nam Grecja czy Rzym, i stanowi smutny kontrast ze stanem barbarzyństwa, w jakim obecnie pogrążony jest naród

---

Artystyczne dziedzictwo Angkor Wat i innych pomników Khmerów w regionie skłoniło zresztą Francję do przyjęcia Kambodży jako protektoratu i najechania Syjamu w celu przejęcia kontroli nad ruinami oraz innymi regionami pozostającymi w jego władaniu w latach 1795-1907. Wkrótce potem ruszyły różne programy renowacyjne Kambodży, w tym Angkor Wat, które w latach 70. ubiegłego wieku zostały zawieszone z powodu niepokojów politycznych i wojny domowej w Kambodży.

Ostatecznie kompleks Angkor, więc także samo Angkor Wat, został w 1992 roku wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO i natychmiast wpisany na listę Światowego Dziedzictwa w Zagrożeniu, na której pozostawał do 2004 roku, co pozwoliło na intensyfikację wysiłków restauratorskich. I opłacało się, bo dziś Angkor Wat jest jednym z najważniejszych sanktuariów pielgrzymkowych w Azji Południowo-Wschodniej i popularną atrakcją turystyczną.

Polecamy na Antyweb | Google czeka rewolucja i ogromne zmiany w wyszukiwarce!