5200 dziur w Andach. Odkryli tajemnicę Monte Sierpe
W południowych Andach peruwiańskich, na wysokości ponad 3000 metrów nad poziomem morza, rozciąga się jedna z największych zagadek archeologicznych Ameryki Południowej. A chodzi o pasmo tysięcy starannie wykutych otworów, których przeznaczenie od dawna prowokuje naukowców do sprawdzania różnych teorii, od grobów preinkaskich po instalacje rolnicze.
Monte Sierpe, znane również jako "Pas Otworów", biegnie wzdłuż grzbietu nad doliną Pisco na długości około 1,5 kilometra. Na przestrzeni tego odcinka znajduje się około 5200 okrągłych zagłębień, każde o średnicy do dwóch metrów i głębokości około metra, ułożonych w uporządkowane rzędy i grupowanych w bloki. Do czego służyły? Autorzy nowego badania, opublikowanego w czasopiśmie Antiquity, przekonują, że w końcu znaleźli rozwiązanie zagadki.
System handlu i rachunkowości
Ich zdaniem Monte Sierpe było złożonym systemem handlu, magazynowania i rachunkowości w epoce przedhiszpańskiej. Zespół naukowców połączył mapowanie dronowe o wysokiej rozdzielczości z mikroskopową analizą osadów pobranych z otworów, a wyniki wskazują, że rozmieszczenie otworów nie było przypadkowe ani dekoracyjne, lecz odzwierciedlało strukturę grupowania i liczenia zbliżoną do inkaskich kipu - sznurowych rejestrów używanych do ewidencji ludności i zasobów.
Analiza osadów ujawniła też obecność pyłków kukurydzy i pałki wodnej, roślin związanych z codziennym życiem i handlem w regionie. Ponieważ pyłek kukurydzy nie przenosi się naturalnie na duże odległości, naukowcy przypuszczają, że rośliny te były celowo składane w otworach, prawdopodobnie w plecionych koszach, co sugeruje ich wykorzystanie w handlu, przechowywaniu towarów lub składaniu danin.
Kreatywne wykorzystanie krajobrazu
Monte Sierpe leży w sercu dawnego Królestwa Chincha, nadbrzeżnej potęgi sprzed XIV wieku, która kontrolowała jedne z najgęściej zaludnionych terenów rolniczych oraz intensywne sieci handlowe między wybrzeżem a górami. Szacuje się, że populacja regionu przekraczała 100 tys. osób, w tym rolników, rybaków i kupców. Położenie Monte Sierpe wzdłuż dawnych szlaków i w pobliżu osad obronnych czyniło je dogodnym miejscem wymiany dóbr, redystrybucji i kontroli przepływu produktów.
Kiedy Królestwo Chincha zostało w XV wieku włączone do imperium Inków, Monte Sierpe mogło przejąć funkcje administracyjne, odzwierciedlając poziomy kontrybucji różnych wspólnot. Niewielkie różnice w liczbie otworów między blokami mogły rejestrować wielkość dostaw danin lub udział poszczególnych społeczności w systemie gospodarczym. To zdaniem badaczy przykład kreatywnego wykorzystania krajobrazu przez rdzenną ludność Andów do organizowania życia gospodarczego i społecznego.
Odkrycie to pokazuje, że już przed przybyciem Europejczyków społeczności andyjskie rozwijały wyrafinowane systemy ewidencji i wymiany, w których pamięć, praca i dobra materialne były koordynowane bez użycia pisma. Dalsze wykopaliska, datowanie i porównania z zachowanymi kipu mają ujawnić szczegóły funkcjonowania tego niezwykłego systemu oraz jego ewolucję po włączeniu regionu do imperium Inków.
