Badacze nie potrafili. Sztuczna inteligencja rozwikłała sekrety Biblii
Międzynarodowy zespół naukowców wykorzystał sztuczną inteligencję, modelowanie statystyczne i analizę językową, by rozwikłać jedną z największych tajemnic teologii - autorstwo tekstów biblijnych. Badania objęły dziewięć pierwszych ksiąg Biblii hebrajskiej i przyniosły przełomowe wyniki - AI odkryła trzy odrębne tradycje pisarskie i wskazała najbardziej prawdopodobnych autorów spornych fragmentów.
Naukowcy niemal od zawsze spierają się, kto naprawdę napisał Biblię. Teksty były wielokrotnie przepisywane, redagowane i kompilowane, pozostawiając niewiele wskazówek co do pierwotnych autorów. Pomimo wysiłków teologów i akademików, autorstwo wielu ksiąg Starego Testamentu wciąż pozostawało niepewne - przełom przynosi sztuczna inteligencja. Zaczęło się jednak nieco inaczej, kiedy Shira Faigenbaum-Golovin, adiunkt matematyki na Duke University, w 2010 r. zaczęła badać hebrajskie inskrypcje na ceramicznych fragmentach z VI w. p.n.e.
Od ceramiki do AI
Wykorzystując narzędzia matematyczne i statystyczne do ustalania autorstwa napisów, wspólnie z archeologiem Israelem Finkelsteinem porównywali styl i kształt liter wyrytych na poszczególnych fragmentach. Doszli wtedy do wniosku, że mogą one dostarczyć cennych wskazówek co do datowania tekstów biblijnych i zaczęli tworzyć obecny zespół, który mógłby pomóc w analizie tych tekstów. W badania zaangażowani byli specjaliści z różnych dziedzin: archeolodzy, bibliści, fizycy, informatycy i matematycy z instytucji w Izraelu, Francji i USA. Redakcyjna historia Biblii okazała się jednak wyjątkowo złożona, wiele fragmentów to bardzo krótkie urywki - zaledwie kilka wersetów - często przekształcanych przez kolejnych redaktorów.
Potrzebny specjalny algorytm
Tradycyjne techniki uczenia maszynowego nie radziły sobie z tak rozdrobnionymi danymi, dlatego zespół opracował niestandardowy model AI, zdolny do analizy nawet minimalnych fragmentów tekstu i wykrywania subtelnych wzorców językowych w najbardziej skondensowanych partiach Pisma. Łącząc tę sztuczną inteligencję, modelowanie statystyczne i analizę językową badacze zbadali pierwszych dziewięć ksiąg Biblii hebrajskiej, znanych jako Enneateuch.
Zespół badawczy skupił się na trzech głównych częściach: Księgach kapłańskich z Tory, Księdze Powtórzonego Prawa oraz Historii Deuteronomistycznej (nazwa nadana grupie ksiąg znanych jako "Dawni Prorocy", tj. Jozuego, Sędziów, Samuela i Królewskiej, które według autorów tej teorii stanowiły pierwotnie jedno spójne dzieło literackie), co ujawniło istnienie trzech odrębnych tradycji pisarskich. Model AI wykazał, że Księga Powtórzonego Prawa oraz Historia Deuteronomistyczna są do siebie bardziej podobne językowo niż do tekstów kapłańskich, co pokrywa się z wcześniejszymi ustaleniami biblistów.
Odkryliśmy, że każda grupa autorów ma inny styl, co zaskakujące, nawet w odniesieniu do prostych i powszechnie używanych słów, jak "nie", "który" czy "król". Nasza metoda precyzyjnie identyfikuje te różnice
Aby przetestować model, zespół wybrał 50 rozdziałów z Biblii hebrajskiej, z których każdy został wcześniej przypisany przez biblistów do jednego z trzech zidentyfikowanych stylów pisarskich. Model porównał te rozdziały i zaproponował ilościowy wzór, który przypisuje każdy z nich do jednego z trzech stylów pisania. Algorytm ocenił także sporne rozdziały, porównując ich cechy językowe ze zidentyfikowanymi stylami.
Jedną z głównych zalet tej metody jest jej zdolność do wyjaśniania wyników analizy - to znaczy do wskazywania słów lub fraz, które doprowadziły do przypisania danego rozdziału do konkretnego stylu pisania
